سریال The Queen’s Gambit به طرز عجیب و غریبی در سطح فضای مجازی سر و صدا کرده اما برای‌تان سوال شده که آیا داستان سریال The Queen’s Gambit برگرفته از واقعیت است؟
نتفلیکس شاید فکرش را هم نمی‌کرد که مینی سریال The Queen’s Gambit در عرض مدت کوتاهی طوفانی به پا کند که خیلی از افراد بیگانه با ورزش شطرنج نیز به سمت تماشای این سریال مجاب شوند. زمانی که این مطلب در دست نگارش قرار دارد، سریال گامبی وزیر، پرطرفدارترین مینی سریال کمپانی نتفلیکس است. این‌که سریال از چه مولفه‌هایی برای این دستاورد استفاده می‌کند را در نقد و بررسی سریال The Queen’s Gambit در سایت سرگرمی اشاره کرده‌ایم. داستان درباره‌ی دختری به اسم الیزابت هارمن (با بازی آنیا تیلور جوی) است که سودای تبدیل شدن به بهترین شطرنج‌باز جهان را در سر می‌پروراند. ایفای نقش تیلور جوی و همچنین شخصیت‌پردازی بسیار خوب الیزابت باعث شده تا خیلی از مخاطب‌ها از جمله خودم، این سوال در ذهنمان شکل بگیرد که آیا داستان سریال The Queen’s Gambit برگرفته از واقعیت است؟
متاسفانه باید اشاره کرد که حوادث و داستان این مینی سریال جذاب، به صورت تمام و کمال برگرفته از تخیل نویسنده است. قصهی سریال گامبی وزیر بر اساس رمانی به همین نام به قلم والتر تِویس (Walter Tevis) است که در سال ۱۹۸۳ میلادی به انتشار رسید. جالب است بدانید نویسنده‌ی رمان گامبی وزیر، خودش یک شطرنج‌باز کارکشته است و درباره‌ی این بازی، اطلاعات ریز و درشت زیادی داشته.
با این‌که سریال گامبی وزیر، یک خط داستانی صاف و ساده را دنبال می‌کند اما بِیس و پایه‌ی تاریخی دارد. برای مثال باید به حال و هوایِ واقعی دهه‌ی پنجاه و شصتِ میلادی در آمریکا اشاره کرد که در عرصه‌ی شطرنج، بازیکن‌های مرد حرف بیشتری برای گفتن داشتند و از آن سو، زنان به آن صورت که امروزه می‌بینیم حرفی برای گفتن نداشتند. «دیلان لوئب مک‌کلِین»، یکی از شطرنج‌بازهای مشهور در گفت‌وگو با نیویورک تایمز به تحسین سریال گامبی وزیر پرداخت و این مجموعه را یکی از بهترین و موفق‌ترین آثار پیرامون شطرنج دانست. با تمام این تفاسیر در ادامه می‌خواهیم برخی از حقایق پیرامون گامبی وزیر را با شما بازگو کنیم.
بث هارمون ترکیبی از چند اعجوبه‌ی واقعی شطرنج است
تِویس، نویسنده‌ی رمان گامبی وزیر اعتراف کرده که قصهی درون ذهنش به صورت تمام و کمال خیالی نبوده و برای شخصیت‌پردازی الیزابت هارمن از گرندمسترهای واقعی مثل رابرت بابی فیشر، بوریس اسپاسکی و آناتولی کارپوف الهام گرفته است. افراد واقعی‌ای که در دهه‌ی شصت میلادی به شدت فعال بودند. متاسفانه یا شاید هم خوشبختانه این دسته از شخصیت‌های واقعی، در مینی سریال و حتی رمان حضور نداشتند. تویس توانسته بود از برخی ویژگی‌های ذهنی و رفتاری گرندمسترهای نام‌برده برای خلق شخصیت الیزابت استفاده کند.
زندگی کاریِ الیزابت، شباهت بسیار زیادی به کارنامه‌ی بابی فیشر دارد. فیشر در خانواده‌ای یهودی‌تبار در شهر بروکلین، در اوج بی‌پولی و فقر به دنیا آمد. با این حال فیشر با تقلای بسیار زیاد توانست اسم و رسمی برای خودش در شطرنج به دست بیاورد. لیست دستاوردهای فیشر با افتخارات بث در سریال گامبی وزیر خیلی شبیه است. برای مثال فیشر به عنوان جوان‌ترین گرند مستر شطرنج در ایالات متحده شناخته شد (با سن دقیق ۱۴ سال و ۵ ماه). او از طرفی دیگر جوان‌ترین گرندمستر در سطح بین‌الملل و همچنین جوان‌ترین کاندید برای لیگ قهرمانان شطرنج در زمان خود نیز تبدیل شد.
بث و فیشر شباهت‌های دیگری نیز دارند. برای مثال هر دو فرد برای بازی در روسیه تصمیم گرفتند تا زبان روسی را فرا گیرند. هر دو شخصیت در لیگ قهرمانان شطرنج در ایالات متحده‌ی آمریکا در سال ۱۹۶۷ حضور پیدا کرده و رتبه‌ی برتر را کسب کردند. از سمتی دیگر، هر دو شخصیت با مشکلات درونی دست و پنجه نرم می‌کردند. بث در سریال گامبی وزیر با داروهای آرامبخش و فیشر با بیماری و اختلالات روانی درگیر بود. از همه مهم‌تر این‌که هم فیشر و هم الیزابت، یک نوجوان کاملا مستقل از دید جامعه به حساب می‌آمدند؛ دو کاراکتری که با تقلای بسیار زیاد و به علت جبر زمانه مجبور شدند تا روی پای خود بایستند.
البته شباهت‌های فیشر و بث در همین حد است؛ چراکه با بیشتر شدن سنِ فیشر، این بازیکن به علت مشکلات رفتاری که داشته، شهرت آنچنان مثبتی در سطح جامعه‌ی شطرنج‌بازان پیدا نمی‌کند. رسانه گاردین در وصف حال فیشر می‌نویسد:
به فیشر برچسبِ یک فرد بدون صلاحیت و روانی زده شده بود و واقعا هم فیشر، روند تورنمنت‌های رسمی را به یک جهنم تمام عیار تبدیل می‌کرد؛ چراکه او مدام نسبت به حریفانش معترض بود و از طرفی این اعجوبه‌ی شطرنج، صداهای فرکانس بسیار بالایی را می‌شنید که تنها توسط برخی از گونه‌های پستانداران قابل شناسایی بود.
با این حال در اپیزود پایانی سریال گامبی وزیر، زمانی‌که بث با بورگوف در روسیه بازی می‌کند، گویا این مبارزه‌ی نفسگیر شبیه‌سازی دقیقی است از نبرد مشهور فیشر در سال ۱۹۷۲ علیه بورس اسپاسکی. نیویورک تایمز درباره‌ی اهمیت این مسابقه‌ی واقعی می‌نویسد:
پیروزیِ فیشر، یک دستاورد نمادین به حساب می‌آید؛ دستاوردی به اسم پیروزی دموکراسی علیه کمونیسم. این پیروزی باعث شد تا قهرمان جدید شطرنج، به یک قهرمان آمریکایی نامتعارف تبدیل شود.
نکته‌ی جالب اینجاست که فیشر پس از این پیروزی به مدت ۲۰ سال از مسابقات کنار رفته و رسما ناپدید شد. این بازیکن بعدها در سال ۱۹۹۲ میلادی مجدد سر و کله‌اش پیدا شد تا با اسپاسکی مجدد بازی کند. فیشر در نهایت در سن ۶۴ سالگی در سال ۲۰۰۸ میلادی در ایسلند دار فانی را وداع گفت. درباره‌ی این نابغه‌ی شطرنج نوشته‌اند که او به شدت درگیر بیماری شده و در اواخر عمر نیز از اختلال پارانویا (بدبینی) به شدت رنج می‌برد. امیدواریم اگر فصل دومی برای سریال گامبی وزیر قرار است ساخته شود، حداقل الیزابث هارمن به سرنوشت فیشر دچار نشود.
والتر تویس، تقلاها و درگیری‌هایش با اعتیاد را در رمان گامبی وزیر گنجانده
دختری که در سریال گامبی وزیر به اسم بث می‌بینیم، یک کاراکتر کاملا خیالی است که به داروی من‌درآوردیِ زانزولام از همان بچگی اعتیاد پیدا می‌کند. تویس، رمان‌‌نویس داستان سریال گامبی وزیر با الهام از مشکلات شخصی‌اش پیرامون اعتیاد، کاری کرده تا این تجربه را کاراکتر اصلی رمانش نیز داشته باشد. تویس در این رابطه با نیویورک تایمز در سال ۱۹۸۳ در قالب یک مصاحبه توضیح می‌دهد:
وقتی من جوان بودم، پزشک‌ها تشخیص داده بودند که من به بیماری روماتیسم قلبی مبتلا هستم و دوز بسیار سنگینی از داروهای متعدد را برای من نسخه پیچیدند. وابستگی داروییِ بث در رمان از همین جا برگرفته شده است. نوشتن درباره‌ی بث به شدت برایم آرامبخش بود اما موضوعی برای من آزاردهنده بود. وقتی درباره‌ی این جنبه از زندگی بث می‌نوشتم، رویابینی‌های زیادی را درباره‌ی سواستفاده از مواد مخدر تجربه می‌کردم اما به خودم اجازه ندادم که به این دام بیفتم.
مسابقات شطرنج در سریال از روی مسابقات واقعی مدل‌سازی شد
از نگاه حرفه‌ایِ مک‌کلین (شطرنج‌باز معروف دنیا که قبلا از او در مقاله یاد کردیم)، حرکات بث در مسابقه‌ها از روی نبردهای واقعیِ معروف در طول سال‌های متمادی مدل‌سازی شد. مک‌کلین برای این ادعایش حتی به یک مسابقه در لاتویا در سال ۱۹۵۵ میلادی و همچنین یک بازی حساس در پاریس در سال ۱۸۵۸ میلادی اشاره می‌کند.
البته به طور کلی حتی اگر مخاطب سریال با ورزش شطرنج آشنا باشد، احتمالا به این دقت از سمت دست‌اندرکاران سریال پی نمی‌برد و شاید هم اصلا برای کسی اهمیت نداشته باشد مسابقات داخل سریال از مسابقات واقعی مدل‌سازی شده‌اند. با تمام این تفاسیر سریال گامبی وزیر با این‌که یک قصهی تمام عیار تخیلی را برای ما روایت می‌کند، پس از تماشای قسمت پایانیِ این مینی سریال گویا الیزابت هارمن را مدت‌هاست که می‌شناسیم. این‌طور فکر نمی‌کنید؟
آیا دلتان می‌خواهد فصل دوم از سریال The Queen’s Gambit ساخته شود؟ آیا الیزابت هارمن به سرنوشت رابی فیشر دچار می‌شود؟ نظر و دیدگاهتان را با ما و سایر خوانندگان این مقاله در وب سایت سرگرمی به اشتراک بگذارید.
مطالب مرتبط
نظرات