نقد فصل چهارم سریال Fargo – فارگو

در ابتدای تک‌تک قسمت‌های سریال، عبارت «این یک داستان واقعی است» نقش می‌بندد، در حالیکه چنین نیست و هرگز هم چنین نبوده است. فارگو از همان آغاز می‌خواهد بیننده را دست بیندازد؛ با اتفاقات وحشتناک، بعیدترین انسان‌ها را از این رو به آن رو کند و اجتناب‌ناپذیر بودن برخی چیزها را نشان دهد، و همه‌ی این کارها را هم می‌کند؛ با شوخ‌طبعی تلخی که در باطن حتی ترسناک و تهدیدآمیز است. فارگو تا قبل از فصل چهارم شبیه آدمی موذی بوده که داستان‌های خیالی ترسناک و تراژیک را با غلو و شاخ‌ و برگ تعریف می‌کند تا واقعی به نظر بیاید؛ آدمی که اتفاقات ذاتا دلخراش در داستان‌های «واقعی» خود را همچون جوکی بامزه تعریف می‌کند. شما با شنیدن طنز او سرگرم می‌شوید و از دنبال کردن سرنوشت داستانش لذت می‌برید، اما وقتی که کم‌کم باطن تاریک و خشن آن برایتان ملموس و تلخی آن در دهانتان غالب شد، همان لحظه‌ای است که قصه‌گوی ما در دلش به ریشتان می‌خندد.

کاری که هاولی جهت ارتباط برقرار کردن مخاطب با داستان این فصل کرده، سوق دادن «طنز تلخ» کلاسیک فارگو به سمت «طنز کاریکاتورگونه» است

در فصل چهارم، آن آدم مرموز سه فصل گذشته، عادت‌های داستان‌سرایی خود را به شدت تغییر داده است. روند بازیگوش شدن سریال در روایت داستان‌های خود در این فصل به اوج خود رسیده و آن قدر بستر داستانی و رویکرد نوآ هاولی در انتقال پیام متفاوت خود دچار تغییر شده که گویی با سریال دیگری مواجه هستیم که برخی ویژگی‌های «فارگو» را به ارث برده است. فارگو دیگر روایت‌گر هرج و مرجی بزرگ در شهری کوچک با آدم‌های معمولی نیست. سریال حالا دیگر دغدغه‌ی پرداختن به حقیقت و چیستی «آمریکا» دارد. «اگر آمریکا ملتی ساخته‌شده از مهاجران است، چگونه یک نفر می‌تواند آمریکایی باشد؟»؛ این جمله از زبان «اِثِریلدا پِرل اسماتنی» (اِمیری کراچفیلد) بیان می‌شود. دختر جوان سیاه‌پوستی که قصه با روایتش از تاریخ گروه‌های گانگستری مسلط بر کانزاس سیتی آغاز می‌شود: «در ابتدا یهودی‌ها کنترل دنیای زیرزمینی را در دست داشتند. سپس ایرلندی‌ها از راه رسیدند». در دوره‌‌ای که اثریلدا زندگی می‌کند، ایرلندی‌ها جای خود را به ایتالیایی‌ها داده‌اند و حالا آنها با تهدیدی جدید مواجه هستند: سندیکای سیاه‌پوستان به رهبری «لوی کَنِن» (کریس راک) که به تدریج در حال قدرت گرفتن است. مطابق رسم دیرینه‌ی گانگسترهای میزوری، لوی جوان‌ترین پسرش «ساچل» را به خانواده‌ی فادا سپرده و در عوض «زیرو» جوان‌ترین پسر ایتالیایی‌ها را از آنها می‌گیرد تا اهرمی برای حفظ صلح میان دو گروه ایجاد شود؛ صلحی که طبیعتا به لطف کلیشه‌های جنگ‌های گانگستری شکننده است. فصل چهارم فارگو از همان ابتدا بزرگ‌ترین پیام خود را از زبان اثریلدا بیان می‌کند: «هیچکدام از آدم‌های آن اتاق سفیدپوست نبودند و همه برای برابر بودن می‌جنگیدند. اما برابر بودن با چه؟». هاولی در این فصل به سراغ میزوری دهه‌ی ۵۰ رفته که نژادپرستی علیه رنگین‌پوستان در آن موج می‌زند، اما مسئله‌ی او صرفا تاریخچه‌ی آمریکا در ستم کردن در حق یکی از بزرگ‌ترین نژاد‌هایی که این کشور را تشکیل داده نیست. همانطور که در ادامه مشاهده می‌شود، ایتالیایی‌ها که به همان اندازه‌ی «آمریکایی‌های واقعی» سفیدپوست هستند هم نمی‌توانند رییس مجروح خود را در بیمارستان‌های درجه یک شهرِ تحت سلطه‌ی خود بستری کنند.

فارگو در فصل چهارم دیگر آن قصه‌گوی موذی نیست و فرمولی که کم‌کم به مرز تکراری شدن رسیده بود را کنار گذاشته است. سریال حالا دغدغه‌ی دهان‌پر‌کنی دارد و باید یک تعادل را حفظ کند: تعادل میان «شعاری بودن» و «غیرقابل‌لمس بودن». معتقدم تغییر جهت هاولی در ساخت فصل چهارم صرفا به دلیل دور شدن از فرمول تکراری و تنوع بخشیدن به سریال نبوده است. سوژه و تِمی که هاولی برای این فصل انتخاب کرده، فارغ از مناسب یا نامناسب بودنش، هرگز نمی‌توانست با فرمول همیشگی فارگو ساخته شود، چرا که به سمت کفه‌ی «غیرقابل‌لمس بودن» متمایل می‌شد. کاری که هاولی جهت ارتباط برقرار کردن مخاطب با داستان این فصل کرده، سوق دادن «طنز تلخ» کلاسیک فارگو به سمت «طنز کاریکاتورگونه» است. اشتباه نکنید؛ طنز فارگو در فصل چهارم هنوز هم تلخ است، اما به جای آن که در راستای مفاهیم انتزاعی‌تر و کلی‌تری چون نیهیلیسم باشد، برای هر چه ملموس‌تر کردن دغدغه‌ی پیدا کردن معنای «ارزش‌های آمریکایی» است. به همین جهت، بسیار افراطی‌تر و کمیک‌تر از هر زمانی دیگری شده و این مسئله لزوما به مذاق هر کسی که طرفدار سه فصل قبلی باشد، خوش نخواهد آمد. شیوه‌ی تدوین سریال و انتخاب موسیقی نقش به‌سزایی در بولد شدن و اثرگذاری این طنز بر ذهن مخاطب دارد.