نقد فیلم The Batman

0/10

0/10 ۱۱ ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ بررسی فیلم‌های خارجی کپی لینک

از شخصیت محبوب بتمن تا به حال فیلم، سریال و حتی بازی‌های ویدیویی متعددی ساخته شده که هر یک از این محصولات در واقع برداشت شخصیِ سازنده را به نوعی به گیرنده که ما باشیم منتقل می‌کند. در سال ۲۰۲۲ میلادی نیز فیلم جدیدی از بتمن به اسم The Batman اکران شده که مت ریوز وظیفه کارگردانی و نویسندگی فیلم‌نامه را برعهده داشته. سوال اینجاست این محصول نیز مثل خیلی از آثار دیگر صرفا یک برداشت شخصی است؟

سه‌گانه فیلم شوالیه سیاه از کریستوفر نولان آثار خوش ساختی هستند اما مسئله اینجاست که هواداران سری کمیک بوک‌های بتمن اذعان داشته‌اند که با وجود کیفیت بالای این سه‌گانه، شخصیت بتمنِ درون فیلم چیزی نیست که در کمیک بوک‌ها وجود دارد. بتمنِ بن افلک بعدها توانست کمی این آزرده خاطر بودنِ هوادارها را مرتفع سازد تا این‌که مت ریوز با کارگردانی فیلم The Batman ثابت کرد که می‌توان فیلم خوش‌ساختی را پیرامون شخصیت بتمن تولید کرد که به کمیک بوک‌ها نیز وفادار باشد. با این اوصاف، فیلم بتمن ایراداتی در بدنه خود دارد.

اول از همه باید به این نکته اشاره کرد که فیلم The Batman بیشتر از آنکه یک اثر اکشنِ بدون حساب و کتاب باشد، یک فیلم جنایی و نوآر تلقی می‌شود که تداعی‌کننده فضای سری کمیک بوک‌های بتمن است. مت ریوز برای بسترسازی و خلق یک فضای مناسب برای فیلم تلاش کرده تا بارها گاتهام و مردمانش را از نمای نزدیک و دور به بیننده نشان دهد. افتتاحیه فیلم جزء یکی از بهترین افتتاحیه‌هایی است که در فیلم و سریال‌های ابرقهرمانی تا به امروز دیده‌ایم. مونولوگ‌های بتمن با بیننده، نمایش گاتهام و همچنین اولین درگیری بتمن با خلافکارهای این شهر باعث شده تا در همان دقایق اول میخکوب قصه شویم. فیلم بتمن با همین افتتاحیه خودش اعلام می‌کند که خبری از کلیشه‌های رایج نیست و ما اینبار بتمن و گاتهامی را قرار است مشاهده کنیم که متفاوت است. این تفاوت در ابتدا با شخصیت‌پردازی متفاوت بروس وین خودش را نشان می‌دهد.

زمانی که اعلام شد رابرت پتینسون برای ایفای نقش بتمن انتخاب شده، خیلی از مخاطبین نسبت به این انتخاب موضع‌ گرفتند. برخی به طور کل امید نداشتند که این بازیگر بتواند در نقش بروس وین بدرخشد، برخی دیگر نیز با توجه به پیش‌نمایش‌ها ابراز امیدواری کرده بودند. جالب اینجاست پتینسون بیشتر از آن‌که در نقش بروس وین جلوی دوربین خودنمایی کند، بیشتر زیر نقاب بتمن بازی می‌کند. در واقع مت ریوز اهمیت چندانی به خودِ بروس وین نمی‌دهد و این کارگردان تلاش کرده تا بیشتر روی پرسونای بتمن مانور دهد. این‌گونه می‌شود که در بیشتر اوقات با بتمن همراه هستیم. بیشتر از آن‌که پتینسون در پرورش نقش بروس وین تاثیر شگرفی داشته باشد، این دیالوگ‌ها، دکوپاژ و سبک فیلم‌برداری است که به بتمن، ابهت و پرستیژ خاصی را می‌دهد. فیلم با مونولوگ‌های بتمن شروع و در نهایت با مونولوگ‌های دیگری از این شخصیت به پایان می‌رسد. با این تفاوت که مونولوگ‌های پایانی فیلم از زبانِ یک بتمنِ تغییر و تحول یافته بیان می‌شود؛ بتمنی که حداقل با بتمنِ ابتدای داستان به صورت قابل توجهی تفاوت پیدا کرده است.

مت ریوز تلاش می‌کند در فیلم The Batman روایتی متفاوت‌تر، تلخ‌تر و واقع‌گرایانه‌تر از قصه بتمن درون کمیک بوک‌ها را تعریف کند

داستان فیلم از اضافه‌گویی خودداری می‌کند. دیگر تقریبا همه ما می‌دانیم که چه بر سر خانواده بروس وین آمده و این‌که چگونه پدر و مادر بروس به قتل می‌رسند. حتی این موضوع را نیز تقریبا همه می‌دانیم که تاثیر توماس و مارتا وین بر اقتصاد و باند فساد گاتهام به چه صورت بوده است. مت ریوز تلاش می‌کند در فیلم The Batman روایتی متفاوت‌تر، تلخ‌تر و واقع‌گرایانه‌تر از قصه بتمن درون کمیک بوک‌ها را تعریف کند. می‌گوییم «واقع‌گرایانه»؛ چراکه مولفه‌های متعددی از فیلم بتمن با سایر آثار پیرامون این کاراکتر، تفاوت چشمگیری دارند. برای مثال جالب است بدانید که مت ریوز علاقه چندانی به نمایش ابزار و سلاح‌های پیشرفته بتمن نداشته اما آیا باید این مسئله را یک نقطه ضعف تلقی کنیم؟ مسلما خیر. فیلم‌ساز تلاش کرده تا با نمایش بتمن در مقام یک انسان به نسبت عادی، بیننده را مجاب کرده تا با این شخصیت ارتباط بهتری برقرار کند. به طور کلی شخصیت‌های داخل فیلم بتمن، همگی به جز دو مورد استثنا، کاراکترهایی باورپذیر هستند. اولین مورد، جیمز گوردون است که باورپذیر نبودن شخصیت به نوعی به متونی گره خورده که در سناریو وجود دارد. بر اساس وقایع فیلم این سوال نزد مخاطب پیش می‌آید که چرا و چگونه جیمز گوردون این چنین به بتمن وفادار است؟ فیلم باید این پاسخ را با بیننده، چه به صورت ویدیویی و چه از مجرای دیالوگ به اشتراک می‌گذاشت. مت ریوز تلاش کرده تا بیننده را به یک‌باره درون جریان قصه رها کند؛ او نه زمینی‌چینی کرده و نه حرفی از سیر و تحول شخصیت‌ها پیش از نقطه شروع فیلم مطرح می‌کند. مورد دوم، آلفرد است که اندی سرکیس در مقام این شخصیت جلوی دوربین ظاهر می‌شود. اندی سرکیس نه از لحاظ ظاهری و نه از لحاظ نوع صحبت، به تیپ شخصیتی آلفرد اصلا و ابدا نمی‌خورد. از طرفی آلفرد جلوی دوربین به تعداد انگشتان یک دست حضور می‌یابد. با این حال، بخشی از گره‌گشایی داستان و بخشی از برانگیختن احساسات در بیننده روی دوش آلفرد سنگینی می‌کند. متاسفانه مت ریوز در زمینه پرورش شخصیت آلفرد عملکرد ضعیفی از خود به جای می‌گذارد. قطعا در این زمینه کریستوفر نولان عملکرد بهتری داشته که البته از تاثیر بازی درخشان مایکل کین نیز نمی‌توان غافل ماند.

بخش فیلم‌برداری فیلم The Batman قطع به یقین یکی از نقاط قوت پراهمیت این اثر محسوب می‌شود. یکی از دیگر مولفه‌هایی که موجب شده تا فیلم بتمن یک اثر متفاوت به نظر برسد، در همین فیلم‌برداری محشر خلاصه می‌شود. فیلم بتمن با یک نمای نقطه نظر (POV) شروع و در ادامه نیز به کرات از این تکنیک فیلم‌برداری استفاده می‌شود. با این حال فیلم‌ساز تنها به این تکنیک بسنده نکرده و در تعقیب و گریزهای خیابانی بتمن نیز می‌توانیم از قرارگیری‌های خاصِ دوربین به وجد بیایم و دست به تحسین تیم فیلم‌برداری بزنیم. علاوه بر این مسئله، جلوه‌های صوتی و قطعات موسیقی فوق‌العاده این اثر نیز مولفه دیگری است که موجب تشدید یک فضاسازی تیره و تار می‌شود. عملکرد مایکل جیاچینو (Michael Giacchino)، سازنده قطعات موسیقی فیلم بتمن لایق تمجید است؛ چراکه تنها قطعه موسیقی Can’t Fight City Halloween را می‌توان چندین و چند مرتبه گوش داد و از شنیدنش خسته نشد؛ یک قطعه موسیقی شاهکار که هم به فضای تیره‌ و تار گاتهام می‌خورد، هم شخصیت محزون و غمگین بتمن را نشان می‌دهد و هم خبر از یک جنایت هولناک در بستری نوآر را می‌دهد. یک قطعه موسیقی که بتواند در خدمت القای چند گزاره عمل کند، قطعا مستحق ستایش است.

فیلم بتمن هر اندازه که در بخش تکنیک و فرم عملکرد شگفت‌انگیزی دارد، در معنا و مفهوم جا می‌ماند. مت ریوز تلاش زیادی کرده تا بتمن یک پرونده قتل را حل و فصل کند. در پایان تنها چیزی که از لحاظ موضوعی و معنایی می‌فهمیم این است که بتمن در حین تلاشش برای حل معما، تغییر کرده؛ از رفتارهای بتمن در سکانس پایانی با مردم بگیرید تا مونولوگ متفاوتی که بتمن در انتها بیان می‌کند و همچنین تلاش بتمن برای بیرون آمدن از لاک خود و سعی بر ایجاد یک ارتباط احساسی با زن گربه‌ای. هر اندازه کریستوفر نولان با سه‌گانه شوالیه سیاه تلاش کرده تا از قصه بتمن برای القای تجارب خاص همچون امید به زندگی، تلاش برای بقا و غیره بهره ببرد، از این سمت مت ریوز صرفا تلاش کرده تا حالات درونی و سیر و سلوک بروس وین را به نمایش بکشد؛‌ نمایشی که می‌توانسته قوی‌تر باشد اگر بیشتر با بروس وین و نه بتمن هم‌سفر می‌شدیم.

فیلم The Batman قطعا یکی از بهترین و خوش‌ساخت‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی کل تاریخ سینماست. این اثر، بتمنی را به نمایش می‌کشد که به کمیک بوک‌ها شباهت بسیار زیادی دارد. بر اساس پایان‌بندی فیلم، انتظار برای تماشای فیلم The Batman 2 و شخصیت‌هایی همچون جوکر و نایت وینگ کار به شدت سختی خواهد بود.