-
0/10
۱۰ سیاره فراخورشیدی شبیه به زمین که ممکن است حیات داشته باشند
جهان‌های بیگانه‌ای که احتمالا امکان حیات در آن‌ها وجود دارد
اگر عاشق فضا و جهان‌های فرازمینی هستید، در این مطلب همراه ما باشید تا شما را با ۱۰ سیاره فراخورشیدی شبیه به زمین آشنا کنیم.
در سال ۱۹۹۵، دانشمندان نخستین بار متوجه شدند که یک سیاره فراخورشیدی به دور یک ستاره شبیه به خورشید می‌گردد. از آن زمان تاکنون، بیش از ۴۰۰۰ سیاره‌ی این‌چنینی کشف شده که در همه‌ی آن‌ها احتمال حیات وجود دارد اما هنوز رسما تأیید نشده‌اند چرا که فاصله‌ی نوری زیادی با بسیاری از آن‌ها داریم. همچنین گفته می‌شود اگر انسان بخواهد زمین را ترک کند و به سیاره‌ی دیگری برود، این سیارات بهتر از هر جای دیگری، میزبان احتمالی او خواهند بود.
ناسا در سال ۲۰۰۹، تلسکوپ فضایی کپلر را به فضا پرتاب کرد. این تلسکوپ قدرتمند یک هدف عمده داشت و آن هم این بود که سیارات مشابه به زمین را که در کهکشان راه شیری به دور ستاره‌های خاصی می‌چرخند، رصد کند. چندین قرن است که دست‌یابی به حیات بیگانه یا کشف سیارهای با قابلیت حیات در فضا، به آرزوی دانشمندان تبدیل شده ولی هنوز هم بشر موفق نشده به طور قطعی بگوید سیارهای با این ویژگی را پیدا کرده است. اما با توجه به پیشرفت چشمگیر علم در این زمینه، می‌توان به این نتیجه رسید که سیاره‌های سنگی کوچکی مثل سیاره‌ی محبوب و زیبای ما یعنی زمین در کهکشان راه شیری وجود دارند که تعداد آن‌ها هم زیاد است.
برای اینکه بتوان یک سیاره را قابل سکونت دانست، آن سیاره باید یک سری ویژگی هم داشته باشد. مثلا سیاره باید نسبتا کوچک و در نتیجه سنگی بوده و در منطقه‌ی سکونت یا منطقه‌ی «گلدیلاکس» ستاره‌ی خود، به دور آن بچرخد. این یعنی نه آنقدر دور باشد که مثل مریخ تمام منابع آب آن تبدیل به یخ شوند، نه آنقدر نزدیک که از شدت گرما نتوان نفس کشید. درست مانند فاصله‌ی مناسبی که زمین با خورشید دارد. اگر سیارهای در این فاصله از ستاره‌ی خود قرار داشته باشد و حاوی آب هم باشد، این آب به شکل مایع در آمده و موجودات می‌توانند از آن استفاده کنند.
این امکان تا حدودی توسط یک تلسکوپ قابل رویت است اما موارد دیگری نظیر جو سیاره و فعالیت آن هم با پیشرفت تلسکوپ‌ها، قابل رویت خواهند بود و در نتیجه می‌توان تصمیم بهتری راجع به قابل سکونت بودن یک سیاره گرفت. به صورت کلی، با علم کنونی، دانشمندان توانسته‌اند ۱۰ سیاره فراخورشیدی را کشف کنند که در ادامه به بررسی شرایط آن‌ها خواهیم پرداخت.
۱. GLIESE 667CC
گلیز ۶۶۷سی‌سی در فاصله‌ی تنها ۲۲ سال نوری از زمین قرار دارد و به گزارش آزمایشگاه پرتاب جت ناسا، جرم آن حداقل ۴٫۵ برابر جرم زمین است. گلیز ۶۶۷سی‌سی یک دور کامل به دور ستاره‌ی میزبان خود در تنها در ۲۸ روز انجام می‌دهد که این یعنی سرعت آن بسیار بیشتر از چیزی است که فکرش را بکنید. برای مقایسه باید بدانید زمین تا یک دور کامل دور خورشید بگردد، یک سال زمان نیاز دارد این در حالی است که سرعتش تقریبا به ۳۰ کیلومتر در ثانیه می‌رسد.
نکته‌ای که وجود دارد این است که ستاره‌ی میزبان این سیاره‌ی جذاب، یک کوتوله‌ی سرخ با دمایی به مراتب کمتر از دمای خورشید است. به همین خاطر تصور می‌شود که این سیاره قابل سکونت بوده و در فاصله‌ی خوبی به دور این ستاره در حال چرخش باشد. البته یک اعتقاد دیگر هم وجود دارد؛ برخی‌ها می‌گویند گلیز ۶۶۷سی‌سی که با تلسکوپ ۳.۶ متری ارگان اروپایی جنوبی در شیلی کشف شد، ممکن است به اندازه‌ی کافی نزدیک به ستاره‌ی کوتوله‌ی قرمز قرار داشته باشد که سکونت در آن به خاطر گرمای شدید، ممکن نباشد.
۲. کپلر-۲۲بی
کپلر-۲۲بی حتی اگر واقعاً یک سیاره‌ی قابل سکونت فراخورشیدی هم باشد، باز هم مهاجرت به آن برای زمینی‌ها بیشتر شبیه به یک رویا خواهد بود چرا که ۶۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد و این یعنی اگر با سرعت نور به سمت آن حرکت کنیم، ۶۰۰ سال بعد به آن خواهیم رسید.
این سیاره را هم نمی‌توان به طور حتم قابل سکونت به حساب آورد اما با در نظر گرفتن همه‌ی موارد، به نظر می‌رسد در محدوده‌ی قابل سکونت ستاره‌ی خود قرار دارد. این سیاره فراخورشیدی به شکل قابل توجهی از زمین بزرگ‌تر است و تقریبا می‌توان گفت ۲٫۴ برابر آن حجم دارد. متأسفانه هنوز مشخص نیست آیا این سیاره سنگی است، مایع است یا گاز و به همین خاطر درباره‌ی قابل سکونت بودن آن از لحاظ ماده‌ی سازنده، نمی‌توان اظهار نظر کرد.
این سیاره برای اینکه بتواند به دور ستاره‌ی خود بچرخد به ۲۹۰ روز زمان نیاز دارد که تقریبا مشابه زمین است (۳۶۵ روز). کپلر-۲۲بی به دور یک ستاره‌ی کلاس G می‌گردد که شباهت زیادی به خورشید ما دارد اما این ستاره هم کوچک‌تر از خورشید است و هم خنک‌تر از آن.
۳. کپلر-۶۹سی
کپلر-۶۹سی هم با علم کنونی، حتی در صورت قابل حیات بودن، قابل دسترسی نیست چرا که ۲۷۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. این ستاره ۷۰٪ بزرگ‌تر از زمین است که این مورد در کنار فاصله‌ی بسیار زیادی که از زمین دارد سبب شده دانشمندان اصلا نتوانند ترکیب آن را متوجه شوند. به همین خاطر این سیاره هم صرفا به خاطر قرارگیری در منطقه‌ی گلدیلاکس، قابل سکونت در نظر گرفته می‌شود.
این سیاره در هر ۲۴۲ روز، یک بار دور ستاره‌ی خود می‌گردد که باز هم شبیه به مدت زمانی است که طول می‌کشد تا زمین به دور خورشید بگردد. این یعنی موقعیت آن در منظومه‌ی خورشیدی خودش، مشابه موقعیت سیاره زهره در منظومه‌ی خورشیدی ما است. با این حال، ستاره‌ی میزبان کپلر-۶۹سی تقریبا ۲۰٪ روشنایی کمتری از خورشید دارد که همین مورد سبب شده فاصله‌ی نزدیک آن با ستاره‌اش، خیلی باعث داغ شدنش نشود و در نتیجه می‌توان آن را قابل سکونت به حساب آورد.
۴. کپلر-۶۲اف
کپلر-۶۲اف سیاره فراخورشیدی زیبایی است که ۴۰٪ از زمین بزرگ‌تر بوده و به دور ستاره‌ای می‌چرخد که دمای سطح آن به شدت از دمای خورشید خنک‌تر است. البته فاصله‌ی این سیاره با ستاره‌اش خیلی زیاد نیست که همین موضوع سبب می‌شود دانشمندان آن را سیارهای قابل سکونت به حساب بیاورند.
طبق اطلاعات منتشر شده، مدت زمانی که طول می‌کشد این سیاره به دور ستاره‌ی خودش بچرخد، ۲۶۷ روز است که تقریبا ۱۰۰ روز با زمان مورد نیاز زمین برای چرخش به دور خورشید کمتر است. این ۱۰۰ روز کمتر یعنی سیاره‌ی یادشده باید بیشتر در معرض گرما و نور ستاره‌اش قرار داشته باشد اما نکته اینجاست که ستاره‌ی آن خیلی پرنور و داغ نیست که مشکل ایجاد کند. این سیاره حدوداً ۱۲۰۰ سال نوری با ما فاصله دارد و به خاطر اندازه‌ی بسیار بزرگش، شاید سنگی و دارای اقیانوس‌های فراوان باشد.
۵. کپلر-۱۸۶اف
این سیاره فراخورشیدی بسیار شبیه به زمین است از این جهت که فقط ۱۰٪ از آن بزرگ‌تر است و به نظر می‌رسد در منطقه‌ی قابل سکونت ستاره‌ی خود قرار داشته باشد. اما مشکلی که این سیاره دارد این است که در لیه‌ی خارجی خود، فقط یک سوم انرژی را که زمین از خورشید دریافت می‌کند، از ستاره‌ی خود می‌گیرد و این مقدار کمتر از حد استاندارد است. البته نمی‌دانیم این موضوع یعنی به صورت کلی قابل حیات بودن این سیاره زیر سوال می‌رود یا خیر اما به نظر می‌رسد خبر خوبی نیست.
ستاره‌ی این سیاره‌ی زیبا یک کوتوله‌ی سرخ است و در نتیجه نمی‌توان آن را یک سیاره‌ی دوقلوی زمین در نظر گرفت. کپلر-۱۸۶اف حدوداً ۵۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در نتیجه کشف اطلاعات بیشتر در رابطه با آن کار بسیار سخت و دشواری است.
۶. کپلر-۴۴۲بی
کپلر-۴۴۲بی یکی از سیاره‌های زیبای کهکشان ماست که حدوداً ۱۱۹۴ سال نوری با زمین فاصله دارد که اگرچه از بسیاری از سیاره‌های این لیست، فاصله‌ی کمتری تا زمین دارد اما با این حال باز هم کسب اطلاعات دقیق از ترکیب آن کار بسیار سختی است. این سیاره فراخورشیدی حدوداً ۳۳٪ از زمین بزرگ‌تر است اما در عین حال، یک دور خود را به دور ستاره‌اش در مدت تنها ۱۱۲ روز به پایان می‌رساند؛ این یعنی سه برابر زودتر از زمانی که زمین برای گردش به دور خورشید نیاز دارد.
این سیاره در سال ۲۰۱۵ کشف و خبر مربوط به آن اعلام شد. در یک مطالعه که در جورنال Monthly Notices of the Royal Astronomical Society در سال ۲۰۲۱ به ثبت رسید، آمده که این سیاره شاید به اندازه‌ی کافی نور دریافت کند که بتواند قابل سکونت باشد. محققان در این مطالعه سیاره‌های زیادی را از لحاظ توانایی انجام فتو سنتز مورد بررسی قرار داده‌اند و در نهایت متوجه شده‌اند کپلر-۴۴۲بی هم شرایطی برای انجام این کار را فراهم می‌کند. اگر گیاهی بتواند در سیارهای فتو سنتز کند، یعنی قطعا در آن امکان حیات وجود دارد. حال برای چه موجود زنده‌ای، مشخص نیست و باید تحقیقات بیشتری صورت بگیرد.
۷. کپلر-۴۵۲بی
سیاره‌ی کپلر-۴۵۲بی یک سیاره‌ی بسیار بزرگ است که در سال ۲۰۱۵ کشف و خبر مربوط به آن اعلام شد. این سیاره از این جهت شبیه به زمین است که ستاره‌ی آن، اندازه‌ای بسیار شبیه به ستاره‌ی ما یعنی خورشید دارد. اما نکته اینجاست که طبق گفته‌ی ناسا، خود این سیاره ۶۰ برابر بزرگ‌تر از زمین است. همین موضوع سبب می‌شود چرخش آن به دور ستاره‌اش، اندکی بیشتر از ۳۶۵ روز طول بکشد. طبق اطلاعات منتشر شده، کپلر-۴۵۲بی به چیزی حدود ۳۸۵ روز زمان نیاز دارد تا بتواند به دور ستاره‌ی خودش بگردد.
همانطور که گفته شده، ستاره‌ی این سیاره تقریبا شبیه به خورشید است اما نه دقیقا چون ۱۰٪ از آن بزرگ‌تر است. انتظار می‌رود این ستاره نور و دمای بیشتری از خود ساطع کند اما با حجمی بیش از ۱٫۶ برابر بیشتر از زمین، سیاره‌ی کپلر-۴۵۲بی شانس زیادی برای سنگی بودن دارد. این سیاره که ۱۴۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد، در محدوده‌ی قابل سکونت به دور ستاره‌اش می‌چرخد اما هنوز مشخص نیست ترکیبات آن چه هستند.
۸. کپلر-۱۶۴۹سی
کشف سیاره‌ی کپلر-۱۶۴۹سی به معنای واقعی کلمه شانسی بود. وقتی دانشمندان ناسا در حال بازبینی و تحلیل مجدد داده‌های ارسالی توسط تلسکوپ فضایی کپلر بودند، متوجه سیارهای بسیار نزدیک به زمین شدند که شانس قابل سکونت بودن در آن بسیار زیاد بود. نام این سیاره هم کپلر-۱۶۴۹سی انتخاب شد.
این سیاره از لحاظ اندازه بسیار شبیه به زمین است و اینطور هم که به نظر می‌رسد، در منطقه‌ی قابل سکونتی به دور ستاره‌ی خود می‌چرخد. حتی مدت زمانی هم که طول می‌کشد تا یک دور خود را به دور ستاره‌اش کامل کند، بسیار شبیه به زمین است اما متأسفانه عدد دقیق آن اعلام نشده است.
نکته‌ی جالبی که باید در رابطه با این سیاره بدانید این است که در ابتدا وقتی داده‌های آن توسط تلسکوپ فضایی کپلر ارسال شد، کسی به این سیاره توجه نکرد و آن را یک جسم آسمانی معمولی می‌دانستند اما در سال ۲۰۲۰ بود که بالاخره متوجه شدند کپلر-۱۶۴۹سی یک سیاره است.
این سیاره فراخورشیدی در فاصله‌ی ۳۰۰ سال نوری از زمین واقع شده و فقط ۱٫۶ برابر زمین است. اگرچه این سیاره حجم زیادی دارد اما موقعیت آن نسبت به ستاره‌اش به گونه‌ای است که فقط ۷۵٪ نور آن را در مقایسه با چیزی که زمین از خورشید می‌گیرد، دریافت می‌کند. حال مشخص نیست آیا این مورد در قابل سکونت بودن آن تأثیر می‌گذارد یا خیر.
۹. Proxima Centauri B
پروکسیما سنتائوری بی، یکی از عجیب‌ترین سیاره‌های این لیست است که دانشمندان فکر می‌کنند قابل سکونت است. این سیاره از لحاظ اندازه خیلی شبیه به زمین است چون فقط ۱٫۲۷ برابر آن حجم دارد. دانشمندان در سال ۲۰۱۶ موفق به کشف بروکسیما سنتائوری بی شدند و اطلاعات کاملی هم از آن در اختیار دارند.
دلیل اینکه اطلاعات خوبی از این سیاره در دسترس قرار دارد این است که فقط ۴ سال نوری با زمین فاصله دارد و قاعدتا باید مثل روز روشن باشد که آیا واقعاً قابل سکونت هست یا خیر که اینطور هم هست. این سیاره در منطقه‌ی قابل سکونتی از ستاره‌ی خود در حال گردش است اما مشکل اینجاست که در معرض شدید اشعه‌ی فرابنفش قرار دارد که این موضوع، عملا آن را به یک سیاره‌ی غیرقابل سکونت تبدیل می‌کند.
دلیل اصلی این موضوع به فاصله‌ی آن با ستاره‌اش بر می‌گردد. این سیاره خیلی به ستاره‌اش نزدیک است؛ آنقدر نزدیک که فقط ۱۱٫۲ روز طول می‌کشد تا یک دور کامل به دور آن بچرخد. بدین ترتیب می‌توان گفت دلیل اصلی اینکه دانشمندان آن را در لیست سیاره‌های قابل سکونت قرار داده‌اند، دمای کم ستاره‌ی میزبانش است که این موضوع سبب شده شرایط حیات در آن فراهم باشد. البته اگر فکری به حال اشعه‌های فرابنفش شود.
۱۰. Trappist-1E
در میان تمام سیاره‌هایی که در این لیست به بررسی و معرفی آن‌ها اشاره کرده‌ایم، Trappist-1E همه جوره بیشترین شباهت را به زمین دارد. نخست اینکه اندازه‌ی آن بسیار شبیه به اندازه‌ی زمین است و تاکنون دانشمندان هیچ سیارهای را تا این اندازه از لحاظ اندازه شبیه به زمین کشف نکرده‌اند که در منطقه‌ی قابل سکونت ستاره‌اش بگردد. این سیستم ستاره‌ای هم از هفت جهان تشکیل شده است.
طبق گزارشی که توسط وب‌سایت Space.com منتشر شده، بسیاری از آب موجود در سطح این هفت سیاره در زمانی در حال شکل‌گیری بودند بخار شد و از بین رفت. اما با این حال گزارشی در سال ۲۰۱۸ منتشر شد مبنی بر اینکه بسیاری از این سیاره‌ها شاید آب بیشتری از تمام اقیانوس‌های زمین داشته باشند. در بین این هفت سیاره، سیاره‌ی Trappist-1E بیشترین شباهت را به زمین دارد و احتمال اینکه قابل سکونت باشد بسیار زیاد است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با آخرین تحقیقات و اکتشافات مربوط به سیاره‌های فراخورشیدی، می‌توانید به صفحه‌ی تحقیقات سیاره‌های فراخورشیدی ناسا مراجعه کنید. همچنین برای مشاهده‌ی مدل‌های سه‌بعدی و زیبای تمام این سیارات می‌توانید به وب‌سایت رسمی خود ناسا مراجعه کنید.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید