0/10

معرفی انیمه Barefoot Gen – مصائب زندگی در جنگ جهانی دوم

با ترس زندگی می‌کنم!

0/10 ۰ ۲۶ آبان ۱۴۰۲ مقالات جانبی انیمه کپی لینک

در این نوشتار، انیمه جن پابرهنه (Barefoot Gen) را معرفی می‌کنیم که در مورد بمباران هیروشیما و ناکازاکی در جریان جنگ جهانی دوم است. انیمه‌ای که برخلاف آثار استودیو جیبلی (Studio Ghibli) چندان مشهور نیست.

زمانی که صحبت از وحشت و ویرانی جنگ به میان می‌آید، کمتر فیلمی را می‌توان پیدا کرد که از فیلم جن پابرهنه (اثر موری ماساکی) هولناک‌تر باشد. این فیلم، محصول 1983 کشور ژاپن است و اقتباسی از مانگای جن پابرهنه با تصویرگری کیجی ناکازاوا محسوب می‌شود. او به عنوان یکی از بازماندگان حادثه تلخ هیروشیما، در این مانگا به شرح خاطرات کودکی‌اش می‌پردازد و تمام اتفاقاتی را که منجر به مرگ هزاران انسان بی‌گناه شد، با جزییات کامل به تصویر می‌کشد. انیمه جن پابرهنه نیز در نمایش این تصاویر هراس‌انگیز، کاملا به مانگای ناکازاوا وفادار بوده است.

شاید تنها انیمه‌ای که می‌تواند قابل مقایسه با جن پابرهنه باشد، انیمه معروف ایسائو تاکاهاتا (از موسسان استودیو جیبلی) به نام آرامگاه کرم‌های شب‌تاب است. با وجود این، انیمه موری ماساکی هرگز موفق نشد که در خارج از مرزهای ژاپن مانند فرانسه و آمریکا، توجه مخاطبان را به خود جلب کند. این در حالی است که آرامگاه کرم‌های شب‌تاب، شهرتی به اندازه فیلم‌های یوجیمبو و هفت سامورایی دارد. اما این گمنامی نباید باعث شود که انیمه جن پابرهنه را نادیده بگیریم. زیرا اهمیت این فیلم به عنوان یکی از بهترین انیمه‌های ژاپنی، غیر قابل انکار است.

رویکرد انیمه جن پابرهنه و فیلم اوپنهایمر در برخورد با جنگ جهانی دوم چیست؟

هرچند که فیلم اوپنهایمر نولان، رکوردهای باکس‌آفیس را جابه‌جا کرد و به یکی از موفق‌ترین فیلم‌های سال 2023 تبدیل شد، اما حاشیه‌های بسیاری نیز در زمان اکرانش وجود داشت. مثلا وقتی مشخص شد که صحنه‌های تخریب هیروشیما و ناکازاکی از فیلم حذف شده است، این موضوع با خشم و اعتراض گروهی از مخاطبان سینما همراه بود. اما قطعا حذف این صحنه‌ها به معنای خشنودی رابرت اوپنهایمر، شخصیت اول فیلم، از بمباران شهرهای ژاپن نیست. دلیل حذف صحنه‌ها، شرح درونیات اوپنهایمر است که سعی دارد گناهان خود را فراموش کند.

شاید کریستوفر نولان (Christopher Nolan) ناگزیر از حذف صحنه‌های مذکور بوده است. ولی در عین حال باید به کسانی که از چنین اقدامی خشمگین شدند، حق داد. حادثه هیروشیما به قدری فجیع و تکان‌دهنده است که نمی‌توان فراموشش کرد یا به‌راحتی از کنار آن گذشت. البته حرف زدن از فرود بمب‌های انسان‌کش روی سر غیرنظامیان، آسان به نظر می‌رسد و احتمالا کسی را متاثر نخواهد کرد. این‌جاست که اهمیت انیمه جن پابرهنه، مشخص می‌شود. زیرا این فیلم به‌خوبی نشان می‌دهند که چرا بمباران ژاپن، لکه ننگ بزرگی در تاریخ بشریت است.

انیمه ماندگاری که ما را به قلب هیروشیما در جنگ جهانی دوم می‌برد

همان‌طور که ابتدا ذکر شد، مانگای جن پابرهنه توسط کیجی ناکازاوا کشیده شده است. او در سال 1939 در هیروشیما به دنیا آمد و زمانی که بمب منفجر شد، تنها 6 سال داشت. ناکازاوا زندگی دردناکی داشت چراکه خانواده‌اش در اثر انفجار جان باختند و فقط او، مادرش و خواهر نوزادش زنده ماندند. اما خواهر نوزاد او که دچار مسمومیت با تشعشعات شده بود، زیاد دوام نیاورد و جان خود را از دست داد. سپس مادر ناکازاوا در اثر سرطان خون درگذشت و همین اتفاق بود که او را به کشیدن مانگای جن پابرهنه واداشت تا روایتگر خاطرات کودکی‌اش شود.

این اثر برجسته، بین سال‌های 1973 تا 1987 در هفته‌نامه Shonen Jump منتشر می‌شد. در همین سال‌ها، استودیو مدهاوس (Madhouse) تصمیم گرفت که تولید انیمه‌ای با اقتباس از مانگای جن پابرهنه را کلید بزند. این استودیو، موری ماساکی را (که سوابق درخشانی در ساخت انیمه‌های سریالی داشت) برای کارگردانی جن پابرهنه، انتخاب کرد. نگارش فیلمنامه نیز به کیجی ناکازاوا سپرده شد که خالق مانگا هم بود. شایان ذکر است که قبل از این انیمه، دو فیلم زنده به همین نام در سال‌های 1976 و 1977 میلادی بر اساس مانگای جن پابرهنه، ساخته شدند.

انیمه جن پابرهنه، دارای سبک بصری ساده‌ای است و متفاوت با انیمه‌های استودیو جیبلی به نظر می‌رسد که از لحاظ بصری، حاوی جزییات پیچیده هستند. این انیمه سعی دارد که ابتدا به نمایش زندگی آرام و روزمره ژاپنی‌ها بپردازد و بعد، جهنمی ترسناک را در بحبوحه جنگ جهانی دوم به تصویر بکشد. یکی از بهترین صحنه‌های فیلم، جایی است که اولین لحظه فرود بمب را مشاهده می‌کنیم. ما در این صحنه می‌توانیم کودکی خردسال را ببینیم که بمب‌های هسته‌ای، بدنش را تجزیه می‌کنند و باعث مرگی دلخراش می‌شوند که هر کسی قادر به دیدنش نیست.

وقتی هیروشیما تبدیل به جهنم شد

در این فیلم، تماشاگران با قربانیان بی‌شماری مواجه می‌شوند که در سرتاسر شهر هیروشیما پراکنده شده‌اند. افرادی که یا جان سپرده‌اند یا در آستانه مرگ هستند، و راهی هم برای نجات آن‌ها وجود ندارد. به طوری که حتی نوشیدن جرعه‌ای آب، ممکن است به مرگشان منتهی شود. اما فقط آن‌ها نیستند که در این حادثه، قربانی شده‌اند. کسانی که جان سالم به در برده‌اند هم، به دلیل مجاورت با تشعشعات هسته‌ای به‌شدت مسموم شده‌اند و این در حالی است که از هرگونه خدمات پزشکی، محروم هستند. به همین دلیل، همواره دچار تنگی نفس یا ریزش مو می‌شوند.

با وجود این، انیمه جن پابرهنه موفق می‌شود که حد زیادی از خوش‌بینی کودکانه‌اش را حفظ کند. جن، شخصیت اول فیلم، تمایل و اشتیاق زیادی برای کمک به اطرافیانش دارد که می‌تواند به عنوان پیام اصلی فیلم در نظر گرفته شود. در واقع، فیلم علاوه بر اینکه می‌خواهد با یک رویکرد انتقادی به مسئله جنگ بپردازد و مخاطبان خود را به‌نوعی متنبه کند، همچنین اثری در ستایش امیدواری نیز هست. برای همین است که جن، حتی پس از مرگ اعضای خانواده و مردم دهکده‌اش هنوز لبخند می‌زند و همواره تلاش می‌کند که زندگی بازماندگان جنگ را نجات دهد.

همان‌طور که موهای جن، مثل علف‌های هیروشیما، رفته رفته شروع به رشد می‌کنند و آثار تشعشعات به‌آهستگی از روی بدنش محو می‌شود، شخصیت‌های فیلم به مهم‌ترین درس زندگی‌شان پی می‌برند: هنوز هم امیدی هست. در یکی از سکانس‌های پایانی فیلم، جن تصویری از پدرش را (مانند فیلم شیرشاه) در آسمان مشاهده می‌کند. او به پدرش قول می‌دهد که از مبارزه برای زندگی، دست نکشد. جن، هدف و رسالت زندگی‌اش را در کمک به دیگران می‌یابد که دست یاری به سویش دراز کرده‌اند. او اگرچه ظاهر کودکانه‌ای دارد، اما بسیار بزرگ شده است.

چرا جن پابرهنه فیلم مهمی است؟

اگر فیلم‌های استودیو پیکسار (Pixar Studio) آثار کودکانه‌ای با احساسات بزرگسالان هستند، انیمه جن پابرهنه کاملا برعکس است. این انیمه شاهکار، اثری با احساسات کودکانه است که برای بزرگسالان ساخته شده. موضوع این فیلم، فقط بمباران هیروشیما و ویرانی‌های حاصل از آن نیست. جن پابرهنه، به موضوع دیگری هم اشاره می‌کند که یافتن امیدواری در بدترین شرایط زندگی است. در حالی که برخی از فیلم‌ها می‌توانند جنایاتی از قبیل بمباران هیروشیما را موجه جلوه دهند، انیمه جن پابرهنه سعی دارد کشتار غیرنظامیان را در جنگ جهانی دوم محکوم کند.