در قسمت چهارم و پایانی مقاله نسل ماینکرفت ضمن اشاره به نحوه تعامل و همکاری بازیکنان برای پیشبرد یک پروژه مشترک، با دیگر ویژگیهای مثبت این عنوان نیز آشنا میشویم.
در حالی که بازی ماینکرفت یک اثر آموزشی به شمار میرود که به طرق مختلف، مبانی برنامه نویسی و ساز و کار با کد نویسی را به کودکان تعلیم میدهد، اما نکتهای که نظر بسیاری از تحلیلگران و منتقدان را به خود جلب کرده، این است که این عنوان در سالهای نخست انتشار خود از وجود بخش آموزشی یا همان راهنما بیبهره بود و بازیکنان برای اینکه از همه چیز سردربیاورند، به ناچار باید در محیط بازی چرخ میزدند تا با موارد و آیتمهای گوناگونی آشنا میشدند. از این رو، ماینکرفت با بسیاری از آثار ویدیویی امروزی متفاوت است، چرا که غالب عناوین آموزشی و چه بسا سرگرم کننده معمولا سادهترین کارها از جمله نگاه به طرفین، هدفگیری و نحوه تیراندازی را در قالب ماموریتهای آموزشی به بازیکن یاد میدهند و در زمان شروع مراحل اصلی، کاربر تقریبا با تمامی ابزارها و المانهای بازی آشنا است. این در حالی است که در اثر ماینکرفت خبری از وجود چنین بخشی نیست و هیچ شخصی به شما توضیح نمیدهد که برای مثال، با کندن بیش از اندازه زمین به مواد مذاب میرسید، به کمک مواد خام قادر به ساخت ابزاری همچون تبر هستید و یا اسکلتها قصد نابودیتان را دارند. بدین ترتیب، این شما هستید که به مرور زمان و گشت و گذار در محیط بازی شخصا به چنین اطلاعاتی دست پیدا میکنید.
مشکلات مالی استودیوی موجنگ دلیل اصلی نبود بخش آموزشی در بازی ماینکرفت است!
اما سوال اینجاست که چرا ماینکرفت دارای بخش آموزشی نبود؟ آیا سازندگان عمدا و یا سهوا از ساخت آن امتناع کردند و یا علت این امر به موارد دیگری خلاصه میشود؟ در پاسخ به این پرسش باید اشاره کنیم که علت اصلی نبود بخش راهنما در بازی، مربوط به مشکلات مالی و بودجه اولیه پروژه است. به بیان دقیقتر، زمانی که پرسون تصمیم به ساخت ماینکرفت گرفت، از بودجه کافی برای خلق بخش راهنما در بازی بهرهمند نبود و به ناچار از ساخت آن خودداری کرد. اما همین محدودیت برخلاف تصور سازندگان، در نهایت به نفع بازی تمام شد؛ به طوری که امروزه نبود بخش راهنما به عنوان یکی از نقاط قوت و مثبت ماینکرفت برشمرده شده و اینکه کودکان به تنهایی باید چگونگی بازی کردن را یاد بگیرند، به خودی خود یک فرهنگ ماینکرفتی است. در همین راستا، رابین اسلوان (Robin Sloan)، نویسنده مشهور آمریکایی، میگوید که ماینکرفت یک بازی درباره دانش مخفیانه است.
به لطف نبود بخش راهنما، بازیکنان اثر Minecraft دائما استراتژیها و تجربههای خود را در انجمنهای مختلف با یکدیگر به اشتراک می گذارند و اطلاعات کاملی از چیزهایی که به تنهایی کشف کردهاند، ارائه میکنند. بررسیها نشان میدهد که بیشتر مشکلات بازیکنان در ماینکرفت مربوط به بحث ساختمان سازی است و کودکان به خاطر نبود بخش آموزشی، از همان لحظات شروع بازی قادر به خلق سادهترین سازهها نیز نیستند. در همین رابطه، وبسایت Gamepedia به عنوان بزرگترین راهنمای جامع ماینکرفت به شمار میرود که چیزی در حدود ۵ هزار مقاله آموزشی درباره تمامی ابزارها و ویژگیهای بازی در خود جا داده است! افزون بر این، از سال 2011 میلادی، شماری از ناشران به تولید کتابچههای راهنمای مفید و موثر در ماینکرفت روی آوردند که غالب این کتابچهها به فروش بینظیری دست یافتند و در برخی از برهههای زمانی، به عنوان پرفروشترین کتابها شناخته شدند. برای مثال، میزان فروش کتابچه راهنمای بازی ماینکرفت که نحوه استفاده و عملکرد بلوکهای رد استون را به علاقهمندان آموزش میدهد، از حیث تعداد از میزان فروش کتاب محبوبی همچون The Goldfinch، اثر خانم دونا تارت، پیشی گرفت.
نکات راهنمای بازی ماینکرفت صرفا به فرومهای مذکور محدود نشده و شبکه پرمخاطب یوتیوب نیز مملو از ویدیوهای آموزشی در خصوص ابزارهای مختلف این اثر بینظیر است. بر اساس آخرین گزارشها، تاکنون بیش از 70 میلیون ویدیو در رابطه با بازی ماینکرفت روی این شبکه بارگزاری شده که بیشتر این ویدیوها موارد مختلفی را به کاربر آموزش میدهد. نکته قابل توجه این است که بعد از کلمه موزیک، کلمه ماینکرفت به عنوان بیشترین عبارت جستوجو شده در یوتیوب شناخته میشود که این موضوع از محبوبیت بالای بازی و علاقه شدید کاربران به حل مشکلات خود حکایت دارد. از این رو، تماشای ویدیوهای به اشتراک گذاشته در یوتیوب یکی از سادهترین روشها برای یافن پاسخ شماری از سوالها و ابهامات بازیکنان محسوب میشود. آوا را به خاطر دارید؟ دختر بچهای که کار خود را با حالت بقای بازی Minecraft آغاز کرد و در حالی که اسکلتها را دوست خود میدانست، این موجودات آواتار او را تکه تکه کردند! به دنبال این اتفاق، سوالهای بیپاسخ زیادی به ذهن آوا خطور کرد و او کماکان به تجربه بازی ماینکرفت ادامه داد. این دختر بچه کوچک برای رفع مشکلات خود، مشابه دیگر بازیکنان به شبکه یوتیوب مراجعه کرد و با مشاهده چند فیلم آموزشی، تازه از ماهیت کلی حالت باقی این اثر مطلع شد. در حال حاضر، آوا یکی از هواداران دو آتیشه ویدیوهای آموزشی ماینکرفت در شبکه یوتیوب است که با راه اندازی کانال مخصوص به خود، به همراه دوستانش مشغول ضبط و انتشار فیلمهای آموزشی بازی است.
شبکه یوتیوب به عنوان بهترین مرجع رفع مشکلات بازیکنان ماینکرفت، مملو از ویدیوهای آموزشی است.
در این میان، بد نیست بدانید که برخی از ناشران ویدیوهای آموزشی ماینکرفت در شبکه یوتیوب هماکنون به شهرت زیادی دست یافتهاند و روزانه درآمد فوق العاده بالایی از پخش چنین فیلمها کسب میکنند. جوزف گرت (Joseph Garrett) با نام کاربری StampyCat در یوتیوب از جمله ناشران معروف فیلمهای آموزشی بازی ماینکرفت است که کانال اختصاصی او در حال حاضر بیش از ۷ میلیون مشترک دارد. در کنار این ناشر معروف، الیور برادرهود (Oliver Brotherhood) با نام کاربری Mumbo Jumbo نیز فعالیتی مشابه در شبکه یوتیوب دارد. اغلب ویدیوهای الیور مربوط به آموزش استفاده از بلوکهای رد استون میشود و کانال او یکی از بهترین مراجع برای حل مشکلات بازیکنان در خصوص این بلوکهای شگفت انگیز است. در حالی که اولور برادرهود هماکنون نزدیک به 20 سال سن دارد، اما او کار خود را برای اولین بار در سن 16 سالگی آغاز کرده و در طول این چهار سال، ویدیوهای مختلفی با مضامین آموزشی به اشتراک گذاشته که تاحدودی موفقیت خود را مدیون این فعالیت مستمر است. به گفته الیور، در ابتدا ضبط و انتشار فیلمهای آموزشی ماینکرفت برای او به عنوان یک سرگرمی به شمار میرفت و او هیچ هدف خاص و مشخصی از این اقدام نداشت. اما، طولی نکشید که ویدیوهای الیور به طور کاملا غیرمنتظره مورد استقبال جامعه بزرگ ماینکرفت قرار گرفت که در پی این موفقیت، او این بار با چشم اندازی جدی به این کار روی آورد. الیور مدعی است که هر هفته چیزی در حدود 50 ساعت از وقت خود را صرف ضبط فیلمهای آموزشی بازی Minecraft میکند. البته، ذکر این نکته مهم است که تولیدکنندگان چنین ویدیوهایی اغلب بازیکنان بزرگسال دنیای ماینکرفت هستند و کودکان و چه بسا نوجوانان زیادی در میان این ناشران به چشم نمیخورد.
از بحث آموزش ساختمان سازی و دیگر ابزارهای اثر ماینکرفت که بگذریم، امکان ایجاد و راه اندازی سرور و همچنین تعیین قوانین مشخص برای آن از جمله ویژگیهای مثبت بازی برشمرده میشود. در همین راستا، چند سال پیش پسر بچه 12 سالهای به نام لاندن، سروری را به منظور تجربه بازی ماینکرفت با دوستانش راه اندازی کرد. در ابتدای کار، سرور او در حالت عمومی یا همان Public تنظیم شده بود که به واسطه آن هر بازیکنی میتوانست به این سرور متصل شده و با لاندن و دوستان او به تجربه ماینکرفت بپردازد. موضوعی که شاید در وهله اول مهیج به نظر برسد، اما در همان روز نخست افرادی وارد سرور شدند که با بمبهای TNT تمامی تلاش و سازههای ساخته شده توسط لاندن و دوستانش را نابود کردند. در پی این اقدام، لاندن قوانین خاصی برای سرور شخصی خود تدوین کرد که به دنبال آن، این سرور از لیست سفید برخوردار شد و تنها کاربرانی اجازه ورود به سرور بازی را داشتند که از پیش توسط لاندن تایید شدهاند. جدا از این لیست سفید، به لطف استفاده از یک ابزار خاص، هیچ کدام یک از بازیکنان حق و اجازه نابودی سازیهای دیگر کاربران را ندارد. این در حالی است که در غالب آثار ویدیویی بازیکنان اجازه دسترسی به تنظیمات فنی مربوط به قوانین بخش چندنفره آنلاین را ندارند و به طور معمول، این عناوین روی سرورهای سازندگان اجرا میشوند.
برای مثال، کاربران در بازی محبوب World of Warcraft حق ساخت یک سرور مجزا و مخصوص به خود را ندارند و شرکت بلیزارد شخصا قوانینی را برای مقابله با گیمرهای مخرب وضع میکند. قوانینی که هر از چند گاهی دسترسی این افراد مخرب به بازی را برای همیشه قطع میکند و به اصطلاح کاربران مذکور بن میشوند. هرچند، عکس این موضوع نیز به کرات در بازیها دیده شده و برخی اوقات سازندگان به دور از رسیدگی به شکایت کاربرها، کنترل همه چیز را به طور غیرمستقیم به دست بازیکنان خرابکار میسپارند. با همه اینها، در اکثر بازیها معمولا کودکان و حتی بزرگسالان نیازی به کنترل و تدوین قوانین مربوط به سرورها ندارند.
با این حال، بازی ماینکرفت از این قضیه نیز مستثنی بوده و رسیدگی به وضعیت کاربران و قطع دسترسی افراد مخرب به بازی، برعهده سازنده و مدیر سرور است. اگر دقیقتر برایتان بگویم، مایکروسافت به عنوان ناشر بازی ماینکرفت هیچ کنترلی روی هیچ کدام یک از سرورهای بازی ندارد. از این رو، کودکان با تجربه ماینکرفت ضمن اینکه مبانی برنامه نویسی را تا حد قابل قبولی یاد میگیرند و همچنین اوقات فراغت خود را به خوبی سپری میکنند، حس و حال مدیریت یک جامعه هرچند کوچک را نیز به طور تمام و کمال تجربه کرده و تاحدودی با سمت مدیریت نیز آشنا میشوند.
ست فری (Seth Frey) یکی از محققان علوم و مبانی کامپیوتری در دانشگاه دارتموث (Dartmouth) است که اخیرا در اقدامی جالب، رفتار هزاران بازیکن جوان اثر ماینکرفت در سرورهای مختلف را بررسی کرده و نتایج خود را در قالب یک مقاله جامع به اشتراک گذاشته است. فری در پایان تحقیق خود اعلام کرده که در گاهی مواقع شیوه تعامل کاربران در سرورهای ماینکرفت بسیار آموزنده بوده و افراد بجای اینکه سازههای دیگر بازیکنان را تخریب کنند و یا دردسرهایی برای دیگران به وجود آورند، در تکمیل ساخت یک سازه به دوستان و دیگر کاربران کمک میکنند.
او در این باره توضیح میدهد:
در نگاه اول، کودکان فکر میکنند که مشغول تجربه یک اثر سرگرم کنندهای هستند، اما در واقعیت آنها باید برخی از دشوارترین مشکلات بشریت را با تفکر و تعامل حل کنند.
فری معتقد است که بازیکنان دنیای ماینکرفت باید حقوقی برابر با یکدیگر داشته باشند. این در حالی است که گزارشها نشان میدهد چیزی در حدود 90 درصد سرورهای بازی را پسران تشکیل داده و تنها 10 درصد از جامعه این اثر مربوط به بازیکنان مونث است. البته، این بدان معنا نیست که بازی ماینکرفت در نزد پسرها از محبوبیت بیشتری برخوردار است، چرا که اغلب بخش چندنفره آنلاین با استقبال خوب دخترها روبهرو نمیشود و این افراد به مراتب به تجربه بخش تکنفره بازیها روی میآورند. در این میان، بد نیست اشاره کنیم که ست فری از جمله تحسین کنندگان الینور اوستروم (Elinor Ostrom)، اقتصاددان آمریکایی و برنده جایزه نوبل، است که دستاوردها و فعالیتهای او را به نوعی به بازی ماینکرفت مرتبط میداند. به عبارت دقیقتر، اوستروم چندی پیش راه و روشهای غیرمنتظرهای را برای مدیریت هرچه بهتر مردم بر زندگی و منابع ورودی و خروجی آنها پیشنهاد داده که در پی این تحقیق ارزشمند، جایزه نوبل را دریافت کرده است. حال، فری معتقد است که بازتاب نتایج این بررسی را میتوان در بازی ماینکرفت نیز مشاهده کرد، به طوری که راه اندازی یک سرور کوچک و ساده، نوعی تلاش برای دستیابی به هدف مشترک و ایجاد تعادل میان عرضه و تقاضا است.
ماینکرفت خانه سوم کودکان است!
نزدیک به هفت سال پیش، یک کتابخانه عمومی میزبانی تعدادی از سرورهای بازی ماینکرفت را رسما برعهده گرفت و افراد برای ورود به برخی از سرورها به اجبار باید کارت کتابخانه را دریافت میکردند. مدیران این کتابخانه مدعی هستند که بیش از 900 کودک در این پروژه آزمایشی ثبت نام و به تجربه بازی روی این سرورها پرداختند. از آنجا که این اقدام به منظور بررسی فضای اجتماعی حاکم بر سرورهای ماینکرفت صورت گرفته بود، مدیران کتابخانه برای جلوگیری از هرگونه درگیری و مسائل اجتماعی، محدودیتهای زیادی را در بازی اعمال کردند. برای مثال، یکی از ابزارها مورد استفاده در این سرورها مربوط به اختصاص زمین خصوصی به هر یک از بازیکنان بود که به واسطه آن، هر یک از کاربران تنها به زمین منحصر به فرد خود دسترسی داشت. البته، از آنجا که این محدودیت به نوعی یکی از فرهنگهای غنی ماینکرفت یعنی تعامل و همکاری کاربران را نادیده گرفته و زیرپا میگذارد، مدیران کتابخانه برخی تمهیداتی را برای این افزونه در نظر گرفتند تا در صورت رضایت صاحب قطعه زمین، دیگر بازیکنان حق ورود به منطقه او را داشته باشند. همانطور که تحقق این موضوع مستلزم رضایت صاحب آن منطقه بوده و افرادی که پا به آن زمین میگذارند، از قبل مجوز مربوطه را دریافت کردهاند، اما بازهم مشکلاتی از قبیل تخریب سازه در بازی به چشم میخورد.
با این حال، شماری از خانوادهها و مراکز آموزشی سرورهای بازی Minecraft را «خانه سوم» کودکان میدانند. به گفته این افراد، اثر ماینکرفت تاحدودی نقش خانه سوم را برای بلوغ و رشد فکری کودکان ایفا میکند؛ جایی که کودکان به دور از محدودیتها و قوانین خانه و مدرسه، در یک محیط اجتماعی و صدالبته مجازی دور هم جمع میشوند و با تعامل یکدیگر، پروژه مشترکی همچون ساخت سازه ساده و یا پیچیده را پیش میبرند. در این رابطه، هرچند دیگر شبکههای اجتماعی از جمله اینستاگرام برای مدت طولانی نقش خانه سوم را برای کودکان ایفا میکردند، اما ماینکرفت جوانب مختلفی از مسائل اجتماعی را نیز پوشش داده و تا حد رضایت بخشی موضوعات اخلاقی و شرایط همکاری گروهی را نیز به کودکان آموزش میدهد. در این بازی کودکان یاد میگیرند که چگونه به نظر و دیدگاه سایر کاربرها احترام بگذارند و فرآیند یک پروژه گروهی و مشترک به چه نحوی طی میشود.
ماینکرفت کودکان را به شیوه نوین با مسائل اجتماعی آشنا میکند.
بری جوزف (Barry Joseph) یکی از اعضای پروژه آموزش دیجیتالی در موزه تاریخ طبیعی ایالات متحده آمریکا است که قابلیتهای تعاملی کودکان با دنیا و محیط اطرافشان را مورد بررسی قرار داده است. تحقیقات او نشان میدهد که امروزه چنین قابلیتهایی در کودکان بیش از پیش شکوفا شده و این افراد به سرعت با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار میکنند. این در حالی است که در گذشته خبری از فناوری و تکنولوژی نبود و بسیاری از کودکان در خیابانها و کوچههای شهر پرسه میزدند تا نحوه تعامل و برقراری ارتباط با محیط را به طور تجربی فرا بگیرند. اما شرایط در دنیای امروزی کمی فرق کرده و گاها برخی از والدین دلسوز بنا به دلایل مختلف چنین اجازهای به کودکان خود نمیدهند که با قدم گذاشتن در خیابانهای شهر، برخی از مسائل اجتماعی را به عینه دیده و یاد بگیرند. از این رو، بری جوزف مدعی است که اثر ماینکرفت قلمرو جدیدی برای این دسته از کودکان به ارمغان آورده که به کمک المانهای گوناگون خود، کودکان را به شیوه نوین با مسائل مختلفی آشنا میکند. پسر 9 ساله جوزف به نام آکیوا از جمله این دسته از کودکان است که چه قبل و چه بعد از مدرسه به همراه دوستش الیانا به تجربه بازی ماینکرفت روی سرورها پرداخته و اوقات فراغت خود را این چنین طی میکند. جوزف که شخصا ماینکرفت را یک اثر خوب و آموزنده میداند، درباره این فعالیت فرزندش میگوید:
در حالی که پسرم در خانه نشسته است، اما میتواند به کمک تکنولوژی با دوستانش در ارتباط باشد و به مناطق مختلفی سر بزند و از همه مهمتر، کمی هم ساخت و ساز کند. واقعا در تعجب هستم که ماینکرفت تا چه اندازه در رفع نیازهای پسرم موثر واقع شده و او را برای مدت طولانی به خود سرگرم میکند.
ماینکرفت را میتوان یک شبکه اجتماعی نیز دانست.
با عنایت به این صحبتها، هیچ شکی نیست که بازی ماینکرفت را میتوان یک شبکه اجتماعی نیز دانست که در کنار آموزش مفاهیم مختلف برنامه نویسی، تشویق کودکان به آموزش تخصصهای حرفهای از جمله فتوشاپ و غیره، نیازهای اجتماعی بازیکنان را نیز تا حد زیادی برطرف میکند. با این وجود، دنیای آنلاین ماینکرفت برای همه گیمرها چندان هم خوشایند نیست و هر از چند گاهی دردسرهای زیادی برای بازیکنان به خصوص بازیکنان دختر به وجود میآورد. موضوعی که چندان هم دور از انتظار نبوده و مختص بخش آنلاین ماینکرفت نیست. بگذارید کمی بیشتر روی این مسئله تمرکز کنیم. بخش چندنفره آنلاین بازیها مملو از بازیکنان کوچک و بزرگ سالی است که هر یک با فرهنگ منحصر به فرد محل زندگی و خانواده خود پا به آن میگذارد. جدا از اینکه در این بخش برخی از گیمرهای مخرب مشکلاتی را در خود بازی برای دیگر بازیکنان ایجاد میکنند، مسائل اجتماعی از جمله فحاشی و حرفهای توهین آمیز نیز از مشکلات اساسی این بخش بازیها است که هرگز باب میل جامعه نیست.
توری (Tory) دختر 17 سالهای است که نزدیک به دو سال مشغول به تجربه بخش تکنفره بازی ماینکرفت است. زمانی که توری برای اولین بار سرور آنلاین اختصاصی خود را راه اندازی کرد و به دنبال آن تعدادی از بازیکنان به سرور او ملحق شدند، به سرعت مورد آزار و اذیت دیگر کاربران قرار گرفت و عبارتهای توهین آمیز بیشماری در سرور توری نقش بست. این اتفاق باعث شد تا توری برای همیشه قید بخش چندنفره آنلاین بازی ماینکرفت را بزند و کماکان به صورت تکنفره از تجربه این اثر لذت ببرد. با این حال، این دسته از رفتارهای ناشایست صرفا مختص ماینکرفت نیست و جامعه آنلاین دیگر عناوین ویدیویی نیز با این مشکلات جدی دست و پنجه نرم میکنند. تحقیقات آکادمیک در رابطه با بازیکنان بخش چندنفره آنلاین اثر هیلو گویای این موضوع است که خانمها بیش از دو برابر آقایان مورد آزار و اذیت قرار میگیرند. به طور دقیقتر، از میان 874 خانم، چیزی در حدود 63 درصد آنها مدعی هستند که در طول تجربه بخش چندنفره آنلاین بازی هیلو مورد آزاد و یا تهدیدهای جنسی قرار گرفتهاند. از این رو، والدین معمولا اجازه تجربه بخش چندنفره آنلاین بازیها را به دخترهایشان نمیدهند و این موضوع همواره یکی از دغدغههای تمام نشدنی پدر و مادرها در اقصی نقاط جهان به شمار میرود. در این میان، اگرچه بخش آنلاین بازی ماینکرفت نیز درگیر چنین مشکلاتی است، اما افراد بسته به تمایل خود میتوانند جنسیت، سن و دیگر اطلاعات شخصی خود را از دیگر کاربران مخفی نگه دارند.
حال، چه سرنوشتی در انتظار ماینکرفت است؟
با همه اینها، سوال مهم این است که محبوبیت بازی ماینکرفت تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد؟ پاسخ این پرسش بیشک به اقدامات شرکت مایکروسافت بستگی دارد؛ این ردموندیها هستند که با تصمیمگیری های خود میتوانند شکست و یا موفقیت دیگری را برای ماینکرفت رقم بزنند. برای مثال، تغییر رابط کاربری بازی شاید در وهله مورد استقبال بازیکنان قرار گیرد، اما باید توجه کرد که هر گونه تغییر کوچک ممکن است که یکی از فرهنگها و نماد اصلی ماینکرفت را از بین ببرد. البته، خوشبختانه تا به امروز مایکروسافت تمامی تصمیمهای بزرگ مربوط به این عنوان را به عهده تیم سازنده آن یعنی استودیوی موجنگ سپرده و به تنهایی دخالتی در بخشهای مختلف این اثر نمیکند. در پایان، باید بگوییم که هرچند که ماینکرفت هماکنون یک اثر ارزشمند و موفقی است که دستاوردهای بیشماری را چه برای بازیکنان و چه برای سازندگان به همراه آورده، اما چندان هم بعید نیست که طی چند سال آینده شاهد کاهش شدید محبوبیت آن باشیم!
دیدگاه خود در رابطه با بازی ماینکرفت و آینده این اثر ویدیویی پرطرفدار را با وبسایت سرگرمی در میان بگذارید.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید