چه کسانی کنترل سیستم موقعیت‌یاب جهانی (GPS) را در اختیار دارند

GPS روزانه توسط میلیون‌ها نفر در سراسر جهان برای مسیریابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که GPS چگونه کار می‌کند یا، مهم‌تر از آن، چه نهادی مسئول مدیریت و کنترل سیستم موقعیت‌یاب جهانی است؟

در پشت صحنه، بازیگر کلانی وجود دارد که کنترل سیستم موقعیت‌یاب جهانی یا GPS را در دست دارد و در شرایط خاص، به‌ویژه در عملیات‌های نظامی، گزینه‌هایی در اختیار دارد که ممکن است انتظارشان را نداشته باشید.

GPS تحت مالکیت دولت ایالات متحده بوده و توسط وزارت دفاع این کشور (DoD) اداره می‌شود. این سیستم با بودجه مالیات‌دهندگان آمریکایی ساخته شده و به‌گونه‌ای طراحی شده است که نیازهای نظامی و غیرنظامی را همزمان پوشش دهد. اگرچه دولت آمریکا از اختیار قانونی برای خاموش کردن GPS برخوردار است و از نظر تئوری می‌تواند این کار را انجام دهد، اما تاکنون هیچ نشانه‌ای دال‌بر وقوع چنین اقدامی مشاهده نشده است. با توجه به نظارت مستمر جهانی بر GPS، هرگونه اختلال در عملکرد آن به‌سادگی قابل تشخیص خواهد بود و تا به امروز هیچ مدرک مستدلی مبنی‌بر قطع عمدی دسترسی غیرنظامیان به این سیستم ارائه نشده است. حتی در دوران درگیری‌های نظامی نیز GPS همواره در دسترس بوده است.

با‌این‌حال، وزارت دفاع آمریکا قوانین جدیدی برای کاربران نظامی وضع و استفاده از قابلیت‌های GPS در دستگاه‌های الکترونیکی در مناطق عملیاتی را ممنوع اعلام کرده است. این تصمیم که در سال ۲۰۱۸ اتخاذ شد، کاربرد ردیاب‌های تناسب اندام و برنامه‌های ثبت موقعیت جغرافیایی را محدود می‌کند، زیرا این ابزارها می‌توانند اطلاعات حساسی مانند جابه‌جایی نیروها یا موقعیت پایگاه‌ها را در معرض دید طرف‌های خارجی قرار دهند.

آسیب‌پذیری GPS در برابر حملات و اقدامات نظامی برای مقابله با آن

نیروهای مسلح برای اهداف مختلف، از هدف‌گیری تا لجستیک، به سیستم موقعیت‌یاب جهانی وابسته هستند؛ اما این وابستگی تنها محدود به کاربردهای نظامی نمی‌شود و شبکه‌های برق، مخابرات و حتی دستگاه‌های خودپرداز نیز برای عملکرد خود به GPS نیاز دارند. هرچند ایالات متحده در ارتقای این فناوری نظامی که امروزه به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده، پیشرفت‌هایی داشته است، بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که GPS همچنان در برابر حملات دشمنانی که فضا را نقطه ضعف استراتژیک می‌دانند، آسیب‌پذیر است.

یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌ها، سهولت در اخلال یا جعل سیگنال‌های GPS است. این‌گونه حملات لزوما نیازمند اقداماتی چشمگیر مانند انفجار ماهواره‌ها نیستند، بلکه با ایجاد اختلال در سیگنال‌ها یا جایگزینی آنها با سیگنال‌های جعلی انجام می‌شوند. به‌عنوان مثال، در درگیری‌های اخیر در مناطقی مانند اوکراین و خاورمیانه، از تکنیک‌های اخلال و جعل سیگنال برای مختل کردن سیستم‌های ناوبری و پنهان‌ساری تحرکات نظامی استفاده شد.

با این حال، نیروهای نظامی با نصب تجهیزات تخصصی ضداخلال GPS که در اصل برای جنگنده‌ها توسعه یافته‌اند، در حال مقابله با این تهدیدات هستند. این دستگاه‌های فشرده، سیستم‌های توپ‌خانه‌ای و موشکی را در برابر اختلال سیگنال محافظت می‌کنند و اطمینان می‌دهند که این سیستم‌ها حتی تحت حملات الکترونیکی نیز قادر به شناسایی اهداف خود خواهند بود. هرچند این اقدامات عمدتا بر تجهیزات نظامی متمرکز هستند، اما امنیت GPS در نهایت به حفاظت از سیستم‌های حیاتی که زندگی روزمره به آنها وابسته است، کمک خواهد کرد.