نقد فیلم The Croods: A New Age

رسول خردمندی ۱ ۰۲ دی ۱۳۹۹ بررسی انیمیشن (سینمایی)

پس از مدت‌ها انتظار دنباله‌ی مستقیم انیمیشن تحسین‌برانگیز The Croods تحت عنوان A New Age اکران شد اما آیا می‌توان این دنباله را، یک اثر موفق و وفادار به قسمت نخست خود دانست؟

انیمیشن کرودها در گذشته یعنی سال ۲۰۱۳ توانسته بود تا حدی سر و صدا به پا کند و پس از مدت زمان به نسبت طولانی، یعنی هفت سال، دنباله‌ی جدیدی برای قصه‌ی ساده‌ی این انیمیشن تولید شد که از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد اما قبل از این‌که به ایرادات این فیلم بپردازیم، بد نیست ابتدا نگاهی داشته باشیم به خصیصه‌های مثبتی که این انیمیشن دارد.

از همان فیلم اول، مفهوم تکاملِ نژاد بشر، دست‌مایه‌ی خلق لحظات طنزی می‌شد و چقدر تماشای رویدادها (بخوانید خنگ‌بازی شخصیت‌ها) خنده‌دار و جذاب بود. در فیلم دوم نیز چنین لحظات طنزی وجود دارد و اگر بخواهیم به برجسته‌ترین خصیصه‌ی انیمیشن The Croods 2 بپردازیم، قطع به یقین باید به لحظات طنز این فیلم اشاره کرد. انیمیشن The Croods 2 در خنداندن مخاطب به شدت موفق است؛ چراکه فیلم برای قلقلک مخاطب نه به سمت لودگی می‌رود و نه از آن سمتِ بوم می‌افتد. همه چیز فیلم برای این هدف به‌جاست و در زمان و مکان مناسب، مخاطب خواه می‌خواهد یک کودک باشد یا یک فرد بزرگسال از تماشای اتفاقاتی که می‌افتد قهقه‌ای هر چند کوتاه می‌زند. ماجرا اینجاست گویا جوئل کرافورد، کارگردان این انیمیشن تمام هم و غمش در همین موضوع بود؛ به این دلیل که اگر این خصیصه‌ی مربوط به طنز را از انیمیشن کرودها جدا کنیم، آنچه که از بدنه‌ی این اثر می‌ماند، قابل دفاع نیست. انیمیشن کرودها مثلِ یک فرد بیمار است که پزشک معالج تنها توانسته حال و ظاهرش را رو به راه کند اما آیا صرفا می‌توان با نگاه کردن به چهره‌ی بشاشِ بیمار نتیجه گرفت که او مشکل دیگری ندارد؟

مسلما خیر. انیمیشن کرودها ضعف و ایرادات ریز و درشتی دارد. اگر صرفا بخواهیم از جنبه‌ی سرگرمی به این انیمیشن نگاه کنیم، با اثری بامزه و سرگرم‌کننده همراه هستیم. با این حال انیمیشن کرودها مثل دیگر آثار سینمایی در زیرمتنِ خود به دنبال انتقال مفاهیم و معانی متعددی است. در این انیمیشن مثل خیلی از آثار رنگارنگ دیگر به معنا و مفهومِ «خانواده» پرداخته می‌شود. خانواده‌ی کرودها، دیگر مثل فیلم اول رفتار نمی‌کنند. آنها به دنبال یک حس امنیت و از زبانِ خودشان به دنبال «نور» هستند؛ نور در الفبای این انیمیشن همان تکامل و تعالی خاصی است که خیلی از مخاطبین نیز در همین راستا زندگی می‌کنند. این‌که انسان مدام به این موضوع میل دارد تا ضمن تلاش برای بقا و زنده ماندن، خودش را از تمامی جهات بالاتر ببرد، در مقدمه‌ی انیمیشن به خوبی می‌بینیم. کرودزها پس از تقلاهای متعدد توانستند به منطقه‌ی جدیدی برسند؛ همان مدینه‌ی فاضله‌ای که در ذهنشان تصور می‌کردند و جوئل کرافورد چقدر زیبا توانسته این حس و حال را به مخاطب منتقل کند. مشکل اینجاست توان این انیمیشن در انتقال حس، دقیقا در همین جا به اتمام می‌رسد؛ یعنی درست زمانی که کرودها با خانواده‌ی جدیدی به اسم بترمن آشنا می‌شوند.

انیمیشن کرودها در نظر داشته تا مخاطبینش با دو نوع طرز فکر سنتی و مدرن در راستای حفظ امنیت خانواده آشنا شود اما تفهیم این موضوع، نصفه و نیمه از آب در آمد

انیمیشن کرودها در نظر داشته تا مخاطبینش با دو نوع طرز فکر سنتی و مدرن در راستای حفظ امنیت خانواده آشنا شود اما تفهیم این موضوع، نصفه و نیمه از آب در آمد. نصفه و نیمه از این جهت که در ابتدا کارگردان قصد دارد آسایش و خوشی را در یک محیط بسته نشان دهد و سپس طرح داستانی به سمت تقابلِ دو خانواده میل کند. در انتها نیز دو خانواده وادار می‌شوند برای یک هدف والاتر با یکدیگر در تعامل قرار گیرند. با این‌که پی‌رنگ انیمیشن کروزدها ۲ روی کاغذ، به شدت کلیشه‌ایست و در سایر آثار نیز آن را دیده‌ایم، در عمل متاسفانه به درستی پیاده‌سازی نمی‌شود؛ از این بابت که حس و حال خاصی به بیننده منتقل نمی‌شود.

انیمیشن و قاب‌های کارتونی، قدرتمندترین ابزار در دنیای سینما برای انتقال حس به شمار می‌رود؛ به این معنا که نمی‌توان به این راحتی قدرتِ انیماتورها برای برانگیختن احساساتِ حتی سرسخت‌ترین فیلم‌بین‌ها را کتمان کرد. از آنجایی که این انیمیشن، PG (خانوادگی) رده‌بندی شده، قاب‌های به شدت شاد و رنگارنگ را شاهد هستیم. مشکل اینجاست که بالاخره یک حس قدرتمندی باید از بابت این همه قاب به بیننده منتقل شود یا نه؟ این حجم از رنگ‌های شاد پس در خدمت چه چیزی است؟ صرفا سرگرمی؟ از آنجایی که معنا و مفهومی را می‌توان از لابه‌لای حوادث پر تب و تاب داستان انیمیشن حس کرد، نمی‌توان به این انیمیشن لقب سانتی مانتال را نیز داد. به این معنا که صرفا با قاب‌های بزک و دوزک شده می‌خواستند کودکان را به هر نحوی شده سرگرم کنند. انیمیشن کرودها می‌توانست بیشتر روی صحنه‌های احساسی کار کند. این اثر ثابت کرده که این توانایی را دارد تا در زمان و مکان مناسب بیننده را بخنداند. پس کارگردان می‌توانست در زمان و مکان مناسب همان بیننده را احساساتی کند؛ در صورتی‌که متاسفانه این انیمیشن در بدترین زمان و مکان می‌خواهد روی احساسات مخاطبش تمرکز کند. در این راستا می‌توان به ابراز علاقه‌ی گای نسبت به ایپ در انتهای انیمیشن اشاره کرد که سناریونویس صرفا با یک خط دیالوگ از سمت ایپ این ایراد را از سر خود وا می‌کند. دیالوگی که ایپ در یک تنگنای بدی به زبان می‌آورد که «آیا الان وقت این حرف‌هاست؟».

انیمیشن کرودها در انتقال تمامی مفاهیم مورد نظرش نصفه و نیمه رفتار می‌کند

انیمیشن کرودها در انتقال تمامی مفاهیم مورد نظرش نصفه و نیمه رفتار می‌کند. این‌که شخصیت‌های مونث تیم می‌شوند تا شخصیت‌های مذکر را به هر نحوی شده نجات دهند، مسئله‌ی مهم دیگری است که می‌خواهد ثابت کند نباید قدرت زنان را در کنار یکدیگر نادیده گرفت. با این حال عجیب است که در انیمیشن این معنا و مفهوم نیز به درستی انتقال نمی‌یابد. در انیمیشن می‌بینیم که شخصیت‌ها با رهبری «مادربزرگه» می‌خواهند تمام تلاششان را به کار بگیرند تا بقیه را از مخمصه‌ای که گرفتار شده‌اند نجات دهند. این اتفاق با تغییر قیافه و اسم شخصیت‌های مونث انجام می‌شود. هر یک از کاراکترها در انیمیشن با در اختیار داشتن یک اسم جدید از سمت «مادربزرگه»، مثل یک ابرقهرمان وارد سکانس‌های پایانی داستان می‌شوند. این رویه، یعنی تغییر اسم و حتی تغییر ظاهر با اصل برابری زنان و مردان شاید منافات نداشته باشد اما شاید به اشتباه این‌گونه مخاطب استنباط کند که تو به عنوان یک زن، باید حتما تغییری در اسم و ظاهرت بدهی تا از دید دیگران یک قهرمان به نظر برسی. با تمام این تفاسیر تلاش کارگردان و سناریونویس برای نمایش برابری زن و مرد در این انیمیشن قابل احترام است و باید برای این تلاش از جانب دست‌اندرکاران انیمیشن، به احترام کلاه از سر برداشت.

با این‌که انیمیشن The Croods: A New Age از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد، همچنان یک اثر شاد و مفرح است که اگر نگاه سختگیرانه‌ای نسبت به این فیلم نداشته باشید می‌تواند شما را ۹۰ دقیقه سرگرم کند. البته ذکر این نکته الزامیست که انیمیشن خانواده کرودها ۲ اصلا و ابدا به گرد پای نسخه‌ی اول نمی‌رسد.