نقد فیلم درخت گردو

پیمان معادی در نقش قادر می‌تواند کاری کند تا مخاطب با تک تکِ لحظاتی که این شخصیت جلوی دوربین قرار دارد ارتباط برقرار کرده و با او همدردی کند. دردها، عواطف تلخ و صد البته حس انزجار قادر از حوادث رخ داده را پیمان معادی با یک دوز بسیار زیاد اما باورپذیر به بیننده تحمیل می‌کند. این حسِ تلخ را نه تنها دریافت می‌کنیم، بلکه از طرفی احساس می‌کنیم قادر را سالیان سال است که می‌شناسیم. این حس را باید مدیونِ سکانس‌های ابتدایی فیلم در زمان گذشته بدانیم که مهدویان به خوبی نشان می‌دهد که قادر مولان پور می‌توانسته چه زندگی شاد و مفرحی داشته باشد.

گویا مهران مدیری به دلایل تبلیغاتی به تیم تولید فیلم درخت گردو اضافه شده

درخت گردو در لیست بازیگری خود، سوپر استار دیگری به اسم مهران مدیری دارد که عملکرد درخشانی نداشته و در مقابل همتای خود یعنی پیمان معادی در نقش‌آفرینی کم می‌آورد. مهران مدیری در نقش احمد نمی‌تواند نقش خارق‌العاده‌ای را از خود به جا بگذارد. او مکمل خوبی برای پیمان معادی به حساب نمی‌آید و دیالوگ‌های احمد که از زبان مهران مدیری جاری می‌شود بسیار خشک و غیر ملموس است. به نظر می‌رسد که مدیری اصلا به درد این نقش از همان اول نمی‌خورد. می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که مهران مدیری به دلایل تبلیغاتی به تیم تولید فیلم درخت گردو اضافه شده است. هر اندازه مدیری و مینا ساداتی در حاشیه قرار دارند، معادی و مینو شریفی در نقش مریم بیشتر جلوی دوربین می‌درخشند و چه اثرگذاری قدرتمندی که فیلم با این دو بازیگر و شخصیت‌هایشان روی ذهن و قلب بیننده القا می‌کنند.

دوربینِ مهدویان همچنان آزاردهنده است. حسِ ناخوشی به ما دست می‌دهد از تماشای سکانس‌هایی که دوربین ثابت نیست و روی سه پایه قرار ندارد اما مهدویان و فیلم‌بردار درخت گردو نظر دیگری دارند. درخت گردو می‌خواهد بیشتر فرم مستندگونه خودش را به رخ بکشد تا روایت یک داستان تلخ و هولناک را با آب و تاب زیاد. از ابعاد تصویر ۴:۳ فیلم بگیرید تا دوربین و میزانسن، همگی می‌خواهند شدت و وسعت هولناک بودن فاجعه سردشت را به نمایش بکشند. در این میان، موسیقی فیلم نیز بر سنگین کردن کفه‌ی تراژدی فیلم اثرگذار است. از موسیقی‌های حبیب خزایی‌فر استفاده کرده‌اند تا بارها قادر مولان پور را در قاب‌هایی خاص، تنها و خمیده ببینیم.

مهمترین مولفه فیلم درخت گردو، سکانس‌هایی است که قادر مولان پور در کنار درخت گردو حضور دارد؛ درختی که هر بار جلوی دوربین آن را می‌بینیم، به شدت متاثر و ناراحتمان می‌کند. درست زمانی که فکر می‌کنیم این فیلم دیگر نمی‌تواند بیشتر از این حالمان را دگرگون کند، مهدویان از ابزارهایی بهره می‌برد که مجدد روحمان را تلطیف می‌کند؛ گفت‌وگوی قادر مولان پور با راننده‌ای که دلش نمی‌خواسته به خاطر یک انتقال جسد به سردشت برود و نمایش فلش‌بکی از زندگی شاد و خوشحالِ قادر تنها دو مورد از چیزهایی است که می‌تواند اشک‌مان را در بیاورد! اوج نگاه مهدویان به فاجعه سردشت را می‌توان در نماهای پایانی و ویس اور (Voice-Over) فیلم خلاصه کرد که تک درخت گردوی داستان در برف پوشیده شده و برداشت کارگردان از قصه مولان پور به صورت خلاصه بیان می‌شود.

فیلم درخت گردو محصولی است متاثرکننده و غم‌انگیز که فاجعه بمباران شیمیایی سردشت را با تصویرسازی اصولی و بازی درخشان پیمان معادی به خوبی به تصویر می‌کشد. با این حال بازی بسیار ضعیف مهران مدیری و چند ایراد جزئی در تدوین موجب می‌شود تا نتوان درخت گردو را یک شاهکار قلمداد کرد.