بررسی فیلم Where’d You Go Bernadette – برنادت کجا رفتی

هنگام تماشای این فیلم، به‌خصوص سکانس‌هایی که در خانه اتفاق می‌افتاد، به طور مداوم یاد فیلم «سرکوب» ساخته‌ی «رضا گوران» می‌افتادم. فیلمی تک لوکیشنی که خانه در آن فیلم نیز نقش بسیار پررنگی را ایفا می‌کند. با این اوصاف خانه‌ی سرکوب، مصنوعی است. از هر گوشه‌اش ساختگی بودنش به چشم می‌آمد و ابدا نمی‌توانست به تاثیرگذاری مناسبی که فیلمساز در این فیلم مدنظر داشته، دست پیدا کند. فیلمساز سعی کرده بود فضایی سرد و بی‌روح بسازد. خانه‌ای که زمانی در آن زندگی جریان داشت و اکنون به دور از تمامی جنب‌وجوش‌های گذشته، به مکانی تاریک و سرد تبدیل شده است.

متاسفانه به علت ضعف در طراحی صحنه و خلق مکانی به شدت تئاتری و نمایشی، خانه در این فیلم نمی‌تواند تاثیر مطلوبی از جنبه‌ی احساسی در مخاطب خود ایجاد کند و نقش محوری و زیرمتنی خود را کاملا از دست می‌دهد. کارگردان قصد داشته خانه‌ای بسازد که سردی و تنهایی حاکم بر آن منطقه را مخاطب احساس کند؛ حال خسته‌اش را بفهمد و به‌واسطه‌ی آن، به درک بهتری از شخصیت‌های قصه برسد. با این حال، متاسفانه او برای دست‌یابی به این هدف، صرفا از دل فضایی سرد، با استفاده از مبل و صندلی و چند وسیله‌ی دیگر، خانه‌ی سردی را خلق کرد. خانه‌ای که ابدا حسی از حقیقی بودن ندارد و صرفا صحنه‌ای است که چیده شده.

رنگ‌بندی و طراحی بخش‌های مختلف خانه کاملا در خدمت روایت فیلم و شخصیت‌پردازی برنادت است

برای درک بهتر این مسئله نگاهی بیندازید به فیلم «آبی» از «کریشتوف کیشلوفسکی». کارگردان در این فیلم به زیبایی خانه‌ای خالی و سرد را به تصویر می‌کشد. خانه‌ای که تنها در دو سکانس فیلم دیده می‌شود و نمادی از گذشته‌ی تلخِ شخصیت اصلی است. مکانی سرد و خالی که صرفا یادآور خاطرات تلخی است که شخصیت اصلی قصد کنار آمدن و پذیرش با آنها را دارد. فیلمساز به زیبایی هر چه تمام این حس را به مخاطب خود انتقال می‌دهد، بدون اینکه حتی نمایی از این خانه در روزهای شلوغ و پرشکوهش به نمایش بگذارد. صرفا فضایی خالی را نشان می‌دهد و مخاطب خودش را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

این اتفاق دقیقا در فیلم «برنادت کجا رفتی» می‌افتد. خانه‌ای زنده که هویت دارد و از زندگی‌ای که در آن جریان دارد حکایت می‌کند. رنگ‌بندی و طراحی بخش‌های مختلف خانه کاملا در خدمت روایت فیلم و شخصیت‌پردازی برنادت است که بخش زیادی از زندگیش را در دو دهه‌ی گذشته در این خانه سپری کرده است.

با در نظر گرفتن طراحی صحنه و میزانسن قدرتمند، تکنیک‌های فیلمبرداری‌ای که لینکلیتر در این اثر اتخاذ کرده، کاملا در خدمت روایت قصه‌ی شخصی و درونی کاراکتر اصلی‌اش است. دوربین در این فیلم صرفا راوی است؛ هویت مستقلی ندارد و داستان شخصی و درونی زنی را تعریف می‌کند که درگیر مشکلات متعددی در زندگی‌اش شده است؛ از کار و حرفه‌اش به عنوان معمار گرفته تا تعاملش با محیط و افرادی که در کنار او زندگی می‌کنند. لینکلیتر به زیبایی این قصه‌ی شخصی را به تصویر می‌کشد و از هرگونه اضافات و تکنیک‌های دیگری که حتی اندکی به این سبک روایت خدشه‌ای وارد می‌کنند، تا حدود به‌سزایی پرهیز کرده است.

داستان فیلم با وجود روایت خوب و شخصیت‌پردازی مناسب شخصیت اصلی، قابل پیش‌بینی و ساده است. شخصیت‌های فرعی در فیلم به خوبی پرداخت نمی‌شوند و از حد معمول خود فراتر نمی‌روند. قصه با وجود گره‌های مناسب و ریتم روایی قابل قبول، به حدی کلیشه‌ای می‌شود و بارها دیده شده که با وجود نکات مثبت، نمی‌تواند مخاطب را به خوبی تحت تاثیر خود قرار دهد و مخاطب پس از مدت کوتاهی از یادش می‌رود که فیلمی را با این درون‌مایه‌ی تماشا کرده است.