نقد فیلم CODA – کودا

فیلم کودا با نگاهی صمیمانه مسائلی را تبیین می‌کند که ظاهرا قبل‌تر از این، تا حد زیادی کاوش شده‌اند؛ با گذشت زمان اما نگرانی‌های موجود در داستان نه تنها عمق پیدا می‌کنند بلکه با لحنی اصیل و طبیعی، تازه و روزآمد به‌نظر می‌رسند. سیان هدر به شخصیت‌ها زندگی بخشیده، قرار نیست از سر ترحم با آن‌ها ارتباط برقرار کنیم؛ عامل اصلی برانگیخته شدن احساس تماشاگر یک تقلب سنگدلانه نیست. فیلمساز با درک انسانی خود توانسته وضعیتی طبیعی را ترسیم کند که متر و معیار تعیین کننده‌ی آن مفهوم خانواده باشد؛ نمایش احساس در دل چنین مفهومی ذاتا نمی‌تواند اغراق‌آمیز جلوه کند.

فیلمساز با درک انسانی خود توانسته وضعیتی طبیعی را ترسیم کند که متر و معیار تعیین کننده‌ی آن مفهوم خانواده باشد

در واقع فیلم کودا نه قصد دارد همه‌چیز را با خوشی به پایان برساند و نه می‌خواهد با وقاحت هرچه تمام‌تر اشک مخاطب را جاری کند. در طول فیلم و نقاط عطف آن سخنی از تغییرات بنیادی وجود ندارد و بدون هیچ تعلیق یا تردیدی، بحث ریشه‌ها و صمیمیت خانوادگی‌ست که در جریان می‌ماند؛ شعله‌ی این صمیمیت، حتی از طریق یک جدایی دردناک هم که شده، تن به فروکشانده شدن نمی‌دهد؛ حالتی که در عین نگران کننده بودن، آرامش بخش به‌نظر می‌رسد. با این مقدمه‌‌ها نتیجه هرچقدر هم که می‌خواهد از پیش تعیین شده و مهم به‌نظر بیاید مهم نیست، چراکه حالا هدف این فیلم به سوی نمایش چیز دیگری کشش پیدا کرده است. سیان هدر به جای پیاده کردن پیام داستانش در قالب مقوله‌ی آزادی یا خلاص شدن از دست آشفتگی‌های خانوادگی، از همان ابتدا خانواده را عامل پیشرفت شخصیت اصلی داستان قلمداد کرده است. در نتیجه‌ی شبکه‌ای از ارتباطات صمیمی، پویا و پر انرژی، درکی نسبت به عشق موجود در این خانواده صورت گرفته و در نهایت مخاطب به تصمیمات تمام اعضای آن حق می‌دهد.

طرح اصلی داستان، آثاری مبنی بر یک موج بی‌رحمانه از بدبختی‌ها را دارد اما به مرور توسط شخصیت‌هایی چون یک معلم موسیقی (اوخنیو دربس) تعدیل می‌شود. عناصر مختلف فیلم کودا، شامل زبان اشاره و تست‌های خوانندگی، انسجام عملکرد بازیگران را تثبیت می‌کند. از جنبه‌ی تعاملاتی که حاوی چاشنی کمدی شده‌اند، گاه حالتی کلیشه‌ای پدید می‌آید که فورا توسط قاب‌هایی تاثیرگذار از روابط انسانی سرکوب می‌شوند. اوج گیراییِ این اثر در توجه فیلمساز به دنیای ناشنوایان نمود پیدا می‌کند؛ حالتی که فراتر از یک زمینه‌ی داستانی رفته و مخاطب را به‌ شکلی دهشتناک میخ‌کوب می‌کند. نگاهی اجمالی به دنیایی خاموش و منزوی، لحظاتی بی‌صدا که اگرچه در قاب فیلم‌بردار به شکلی ایستا نقش می‌بندند، اما از جوشش احساساتی حقیقی سرشار شده‌اند. این ایده‌ی سازنده قبل از این‌که آزاردهنده جلوه کند، هوشمندانه کنترل شده و طوری نیست که اثر را به مرزهای فیلم تجربی (فیلم آوانگارد) برساند.