معرفی فیلم های فانتزی با روایتهای پیچیده که فراتر از انتظارند
آثاری متفاوت برای عاشقان داستانهای غیرقابل پیشبینی
ژانر فانتزی در بسیاری از مواقع با ساختاری ساده و قابلدرک برای عموم شناخته میشود؛ بهویژه در آثاری که بر پایه قصههای عامیانه یا افسانههای کلاسیک شکل گرفتهاند و برای مخاطبان کمسنوسال نیز قابلفهم هستند. فیلمهایی مانند شرک، عروس شاهزاده یا دیو و دلبر از جمله نمونههای موفق این گونه فیلم فانتزی به شمار میآیند که با داستانهایی سرراست و پیامهایی روشن، جایگاه قابلتوجهی در میان آثار پرطرفدار پیدا کردهاند.
با این حال، دنیای فیلم فانتزی محدود به روایتهای ساده و کودکپسند نیست. در میان آثار این ژانر، فیلمهایی نیز وجود دارند که با روایتی پیچیدهتر، ساختاری چندلایه و مفاهیمی عمیقتر ساخته شدهاند و مخاطب را به تفکر و تأمل وامیدارند. چنین فیلمهایی معمولاً از نظر فنی و هنری نیز در سطح بالایی قرار دارند و توانستهاند مرزهای متعارف سینمای فانتزی را جابهجا کنند.
در ادامه این مطلب، با مجموعهای از فیلمهای شاخص در ژانر فانتزی آشنا خواهید شد که هر یک به شکلی منحصربهفرد به روایت داستان خود پرداختهاند. برخی از این آثار در قالب یک فیلم روایت شدهاند و برخی دیگر بهدلیل گستردگی داستان، در چند قسمت تولید و منتشر شدهاند. در هر حال، وجه مشترک تمام این آثار، روایتهای خلاقانه و پیچیدهای است که آنها را از دیگر نمونههای معمول فیلم فانتزی متمایز میکند.
Being John Malkovich
فیلم Being John Malkovich اگرچه در ظاهر بیشتر در چارچوب یک درام روانشناختی با لحنی طنزآمیز جای میگیرد، اما در باطن خود دارای ساختاری است که آن را به شکلی منحصربهفرد وارد قلمرو فیلم فانتزی میکند. ایده ورود به ذهن یک انسان دیگر ـ آن هم شخصیتی واقعی مانند بازیگر شناختهشده جان مالکوویچ ـ چنان غیرواقعی و غریب است که بهتنهایی کافیست تا این اثر را در زمره آثار فانتزی قرار دهد. با وجود فضای طنزآلود و گاه عجیب، فیلم بهشکلی جدی به مضامین عمیق انسانی و فلسفی همچون هویت، کنترل، میل به شهرت و معنای وجود میپردازد. این اثر جسورانه، از دل یک ایده نامتعارف، جهانی چندلایه خلق میکند که در هر صحنه، پیچیدهتر و تأملبرانگیزتر میشود.
با وجود پیچیدگی مفهومی، روایت فیلم بهقدری خلاقانه و درگیرکننده است که حتی تماشاگرانی که قصد ورود به لایههای عمیقتر را ندارند، باز هم تجربهای متفاوت و ماندگار از آن کسب خواهند کرد. همین ویژگی باعث شده که تماشای چندباره فیلم نه تنها خستهکننده نباشد، بلکه فرصتی برای کشف معناهای پنهانتر فراهم آورد؛ موضوعی که در بسیاری از فیلمهای فانتزی با ساختار داستانپردازی پیچیده دیده میشود. Being John Malkovich نمونهای از آن دسته آثار است که مرز میان خیال و واقعیت را محو کرده و در عین حال، دغدغههای انسانی را در بستر یک روایت غیرمتعارف مطرح میکند؛ تجربهای که شاید برای هر مخاطبی متفاوت، اما به همان اندازه تأثیرگذار باشد.
Holy Motors
فیلم Holy Motors ساخته لئوس کاراکس، یکی از متفاوتترین و مرموزترین آثار سینمای مدرن بهشمار میرود که در چهارچوب فیلم فانتزی، تجربهای بصری و مفهومی کمنظیر را برای مخاطب رقم میزند. روایت فیلم از منطق روایی کلاسیک پیروی نمیکند؛ بلکه بیشتر شبیه به تماشای خواب یا رؤیایی است که از یک صحنه غریب به صحنهای دیگر پرتاب میشوید. شخصیت اصلی، مردی بهنام اسکار، در طول یک روز به وسیله یک لیموزین سفیدرنگ از مکانی به مکان دیگر منتقل میشود. او در هر توقف، با پوشیدن گریم و لباس جدید، به نقش متفاوتی فرو میرود؛ از هنرمند خیابانی گرفته تا مردی سالخورده، از هیولایی خشن تا پدری دلسوز. این تنوع نقشها، در ظاهر بیهدف، درواقع بازتابی از هویت چندپاره انسان معاصر است که بسته به شرایط، نقشهای متفاوتی را در زندگی ایفا میکند. این ساختار خاص، Holy Motors را به فیلمی فانتزی بدل میکند که نه تنها قوانین واقعیت را زیر پا میگذارد، بلکه تماشاگر را به چالش میکشد تا معانی پنهان در دل این تصاویر را کشف کند.
در کنار فرم روایی غیرمتعارف، فضای بصری و آوایی فیلم نیز به خلق حالوهوایی سورئال و خیالانگیز کمک شایانی کرده است. لحظاتی در فیلم وجود دارد که مخاطب را به خنده میاندازد، اما نه بهخاطر طنز رایج، بلکه به دلیل پیچیدگی موقعیتها. در نقطهای دیگر، با صحنههایی روبهرو میشویم که بهطور ناگهانی و بدون هشدار، ترس یا حس بیقراری در دل بیننده ایجاد میکنند. همین نوسان دائمی میان طنز، شوک، ترس و تأمل، یکی از ویژگیهای بارز این فیلم فانتزی است. Holy Motors را میتوان نوعی واکنش هنری به سردرگمی انسان مدرن دانست؛ اثری که ساختار روایی خطی را کنار گذاشته و بهجای آن، با بهرهگیری از نمادگرایی، شخصیتپردازی سیال و روایتهای گسسته، تجربهای خاص را رقم میزند. این فیلم مخاطب را مجبور نمیکند تا همه چیز را دقیق درک کند، بلکه او را دعوت میکند تا بپذیرد که معنا، در بسیاری از موارد، چیزیست که باید خود آن را در دل تجربهی سینمایی پیدا کند.
Godzilla, Mothra and King Ghidorah: Giant Monsters All-Out Attack
فیلم Godzilla, Mothra and King Ghidorah: Giant Monsters All-Out Attack که در نگاه نخست ممکن است صرفاً یک قسمت دیگر از مجموعه فیلمهای گودزیلا به نظر برسد، درواقع اثری متفاوت و قابلتوجه در بستر فیلم فانتزی به شمار میآید. اینبار نیز با نبرد میان گودزیلا و چند هیولای غولپیکر روبهرو هستیم، اما آنچه این فیلم را از نسخههای پیشین متمایز میکند، نحوه پرداخت به ریشههای موجودات و منشأ درگیریهاست. برخلاف روند رایج در فیلمهای پیشین که بیشتر از منظر علمی-تخیلی به هیولاها نگاه میشد، این نسخه با نگاهی فراواقعی و اسطورهای، فضای جدیدی را خلق میکند. در این روایت، گودزیلا موجودی نیست که صرفاً بر اثر تشعشعات یا تجربیات علمی بهوجود آمده باشد، بلکه موجودیست که روح خشمگین قربانیان جنگ جهانی دوم در او حلول کرده و به دنبال انتقام از جامعهایست که گذشته خود را به فراموشی سپرده است.
در سوی دیگر، هیولاهای معروفی مانند Mothra و King Ghidorah نه بهعنوان موجوداتی فضایی یا علمی، بلکه در قالب نگهبانان باستانی و اسطورهای ظاهر میشوند که برای محافظت از تعادل طبیعت و دفاع از انسانها در برابر گودزیلا وارد میدان میشوند. این بازتعریف اسطورهشناختی، عمق تازهای به داستان میبخشد و فیلم را از یک اکشن صرف هیولامحور فراتر میبرد. افزون بر آن، فیلم بهخوبی موفق میشود در کنار صحنههای پرهیجان نبرد هیولاها، یک روایت انسانی تأثیرگذار را نیز پیش ببرد؛ موضوعی که کمتر در آثار مشابه دیده میشود. به همین دلیل، این نسخه از گودزیلا را میتوان ترکیبی موفق از اکشن فانتزی، روایت اسطورهای و نگاه اجتماعی دانست که در عین وفاداری به ریشههای سرگرمکننده مجموعه، تجربهای متفاوت و تأملبرانگیز برای علاقهمندان به فیلم فانتزی خلق کرده است.
Die Nibelungen
فیلم Die Nibelungen به کارگردانی فریتز لانگ، اثری دو بخشی و بلندپروازانه است که در سال ۱۹۲۴ منتشر شد و با وجود گذشت یک قرن از ساخت آن، همچنان در فهرست آثار شاخص ژانر فیلم فانتزی جای دارد. این فیلم شامل دو قسمت مجزا با عناوین زیگفرید و انتقام کریمهیلد است که در مجموع نزدیک به پنج ساعت زمان دارند؛ مدتی که برای فیلمی صامت، آن هم در دهه بیست میلادی، جسورانه و بیسابقه به شمار میرود. در این اثر حماسی، داستانی برگرفته از اساطیر ژرمنی روایت میشود که بهدلیل پرداخت هنرمندانه و تصاویر چشمگیرش، همچنان برای تماشاگران امروزی نیز قابلدرک و جذاب باقی مانده است. نبود گفتوگوی صوتی نه تنها به تجربه تماشای فیلم لطمه نمیزند، بلکه تمرکز بیشتری را بر زبان تصویر، ترکیببندی صحنهها و طراحیهای بصری غنی ایجاد میکند.
Die Nibelungen برخلاف بسیاری از فیلمهای صامت که بیشتر در قالب کمدیهای کوتاه و سبک ساخته میشدند، روایتی عظیم، دراماتیک و فانتزی دارد که در مقیاسی حماسی به تصویر کشیده شده است. طراحی صحنهها، جلوههای بصری، و نحوه پردازش داستان در هر دو بخش فیلم، نشان از نگاهی پیشرو به مفهوم سینمای فانتزی در زمانهای دارد که امکانات فنی بسیار محدود بود. با این وجود، فریتز لانگ موفق شده تجربهای بیکلام اما پرشور خلق کند که از نظر فرم و محتوا همچنان واجد ارزشهای سینمایی است. تماشای این فیلم میتواند نه تنها برای علاقهمندان به تاریخ سینما، بلکه برای مخاطبانی که به دنبال ریشههای فیلم فانتزی در قالبی هنری و اسطورهای هستند، تجربهای منحصربهفرد و الهامبخش باشد.
Mind Game
Mind Game اثری متفاوت و بیمانند است که به سختی میتوان نمونهای مشابه آن در سینمای فانتزی یافت. این فیلم ترکیبی از جنون بصری، طنز درخشان و داستانی دلنشین است که گرچه گاهی بهدلیل ساختار آزاد و پیچیدهاش ممکن است برای تماشاگر چالشبرانگیز باشد، اما همین ویژگیها باعث شده تجربه تماشای آن کاملاً منحصربهفرد و فراموشنشدنی باشد. روایت فیلم حول زندگی یک جوان عاشق میچرخد که درگیر دنیایی عجیب و پرآشوب میشود؛ از ارتباط با یاکوزا گرفته تا ماجراهایی که بخش قابل توجهی از آن در دل شکم یک نهنگ رخ میدهد. این اتفاقات، هرچند غیرعادی و حتی گاهی گیجکنندهاند، بخشی از جادوی بصری و معنایی فیلم را تشکیل میدهند.
از لحاظ موضوعی و فضاسازی، Mind Game همچون سفری ذهنی و روانی است که بیوقفه از فضایی به فضای دیگر میپرد و گسترهای وسیع از احساسات را بدون رعایت مرزهای معمول روایت، در خود جای میدهد. این اثر را میتوان نوعی کمدی رمانتیک در قالب رؤیایی تبدار و روانگردان توصیف کرد که با بهرهگیری از عناصر فانتزی و سورئال، نگاهی منحصربهفرد به عشق، سرنوشت و مبارزه انسان با موانع زندگی ارائه میدهد. بهطور خلاصه، Mind Game نمایشی است از آزادی بیحد و مرز هنر انیمیشن که با استفاده از تکنیکهای بصری نوآورانه، تجربهای فراتر از سینماهای معمول را به بیننده هدیه میکند.
All of Us Strangers
فیلم All of Us Strangers با وجود تعداد محدود شخصیتها، توانسته است با بهرهگیری از ایدهای فانتزی و فراواقعی، روایت پیچیده و منحصربهفردی را به تصویر بکشد. داستان درباره مردی است که بهطرز عجیبی با والدینی روبهرو میشود که سالها پیش در کودکی او فوت کردهاند، اما اکنون او در سنی مشابه سن والدینش در آن زمان قرار دارد. این ملاقات غیرمنتظره و گمراهکننده، بستر روایت فیلم را شکل میدهد و مخاطب را با سوالاتی عمیق درباره زمان، هویت و پیوندهای خانوادگی مواجه میکند. در کنار این، مرد داستان رابطهای عاطفی با جوانی مرموز برقرار میکند که بهمرور نقشی مهم در روند داستان پیدا میکند.
همانطور که فیلم پیش میرود، فضای قصه بهتدریج دچار فروپاشی احساسی میشود و صحنههایی عمیقاً تاثیرگذار و دلخراش خلق میکند. اگرچه All of Us Strangers در ژانر وحشت جای نمیگیرد، اما حس روحافزایندهای از دلهره و اشباحی عاطفی را منتقل میکند که مخاطب را تا پایان همراهی میکند. این فیلم فانتزی با ظرافتی مثالزدنی به موضوعات انسانی مانند از دست دادن، تنهایی و مواجهه با گذشته میپردازد و در نهایت اثری است که علاوه بر جذابیت روایی، تأثیری عاطفی و ماندگار بر جای میگذارد.
The Boy and the Heron
اگر فیلم The Boy and the Heron آخرین اثر بلند هایائو میازاکی باشد، میتوان گفت که این کارگردان بزرگ پیچیدهترین و عمیقترین داستان خود را برای پایان کار نگه داشته است. همچون بسیاری از آثار قبلی میازاکی، این فیلم در قالب یک داستان فانتزی روایت میشود و مخاطب را به سفری در دنیایی منحصربهفرد و عجیب دعوت میکند. اما توصیف ساده آن بهعنوان یک ماجرای فانتزی، به هیچ وجه تمام گستره مفاهیم و احساساتی که در دل فیلم نهفته است را نشان نمیدهد. این اثر مملو از ایدهها و لایههای معنایی گوناگون است که با ظرافت به موضوعاتی همچون میراث، خاطرهها و تأملات شخصی میپردازد.
The Boy and the Heron با بهرهگیری از نشانهها و اشارههای ظریف به آثار پیشین میازاکی، حس و حال شخصی و دروننگرانهای دارد که آن را به اثری شاخص در تاریخ انیمه تبدیل کرده است. این فیلم نه تنها یکی از بهترین انیمیشنهای سالهای اخیر محسوب میشود، بلکه به عنوان جمعبندی هنری و معنوی کارنامه درخشان میازاکی نیز شناخته میشود. اگر این فیلم واقعاً آخرین ساخته او باشد، میتوان آن را به عنوان نقطه پایانی شایستهای بر یکی از بزرگترین دورانهای سینمای فانتزی در جهان به شمار آورد؛ اثری که به شیوهای بینظیر، تمام ویژگیهای برجسته سبک و دغدغههای میازاکی را در خود جای داده است.
Pan’s Labyrinth
فیلم Pan’s Labyrinth اثری است که بهطرز ماهرانهای دو ژانر متفاوت جنگ و فانتزی را در کنار هم قرار میدهد؛ ترکیبی که معمولاً کمتر در سینما دیده میشود و میتواند دشواریهایی در روایت به همراه داشته باشد. اما در این اثر، گیلرمو دل تورو به خوبی توانسته این دو جهان را به گونهای به تصویر بکشد که هم تفاوتهای اساسیشان حفظ شود و هم در برخی لحظات شباهتهای ترسناکی میان آنها احساس شود؛ گویی دنیای فانتزی و واقعیت تلخ جنگ، دو روی یک سکهاند. داستان فیلم حول محور دختر جوانی است که در میان وحشتهای جنگ میکوشد با پناه بردن به دنیایی خیالی، راه فراری پیدا کند؛ قصهای تلخ اما در عین حال سرشار از زیبایی و احساس.
Pan’s Labyrinth با فضاسازی و طراحی بصری منحصربهفردش، تماشاگر را به دنیایی میبرد که در آن هر جزئیات نشان از عشق و دقت سازندگان به اثر دارد. این فیلم با تلفیق تاریکی قصههای پریان و واقعیت خشن جنگ، تجربهای متفاوت و فراموشنشدنی از فیلم فانتزی ارائه میکند که نمونهاش در سینما کم است و شاید هیچگاه تکرار نشود. این ترکیب هنرمندانه، سبب شده فیلم نه تنها به عنوان یکی از بهترین آثار گیلرمو دل تورو بلکه به عنوان شاهکاری در تاریخ سینمای فانتزی شناخته شود؛ اثری که تماشاگر را به تفکر عمیق وادار کرده و تا مدتها در ذهن او باقی میماند.
نظرات
دیدگاه خود را اشتراک گذارید