آیا هوش مصنوعی قدرت تفکر را از ما می‌گیرد؟

حدود یک میلیارد نفر در حال استفاده از محصولات OpenAI هستند و این تنها در دو سال اتفاق افتاده است. کم‌کم همه‌ی کاربران به‌جای جستجوی موضوعات و کلیک روی لینک‌های مختلف به‌سرعت جواب مورد نظرشان را می‌گیرند. بنابراین موضوع آینده هوش مصنوعی باعث بروز نگرانی‌هایی شده است.

هوش مصنوعی توانسته جایگاه خاصی در میان کاربران به‌خود اختصاص دهد چرا‌که میان‌برهای شناختی را در مقیاسی کاملا جدید ارائه می‌دهد. اما این پایان خوشی برای اکثر ما نخواهد داشت. ابتدا اجازه می‌دهیم هوش مصنوعی چند کار را انجام دهد و بعد متوجه می‌شویم که همه کارها را انجام می‌دهد. ما قدرت تفکر، شغل‌ها و فرصت‌های خود را از دست خواهیم داد.

استفاده از هوش مصنوعی به‌شکلی فراگیر شده که تقریبا برای همه سوالات و کارهایی که داریم به‌سراغ این ابزار می‌رویم.

پیش‌بینی می‌شد که نیروی کار به دو دسته تقسیم می‌شود: «کسانی که از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنند» و «کسانی که استفاده می‌کنند». اما اکنون مشخص شده که این دیدگاه اشتباه است. در پنج سال آینده، همه از هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد. شکاف واقعی بین کسانی خواهد بود که هوش مصنوعی را مدیریت می‌کنند و کسانی که تفکر خود را به آن واگذار می‌کنند.

چرا برون‌سپاری تفکر، توانایی ما را تحلیل می‌برد؟

انسان‌ها همواره بار شناختی خود را کاهش داده‌اند. پیش از کتاب‌ها، نقالان تمام داستان‌های قهرمانی و اساطیری را از حفظ می‌خواندند. امروز فناوری به‌عنوان وسیله‌ای برای کمک به مغز ما عمل می‌کند و محاسبات، مسیریابی و یادداشت‌برداری را آسان کرده است.

اما هوش مصنوعی متفاوت است. تقریبا هر کار شناختی را می‌تواند انجام دهد و این حس مولد بودن را القا می‌کند. بنابراین برون‌سپاری به هوش مصنوعی ابتدا بی‌ضرر به‌نظر می‌رسد. از آن می‌خواهید یک ایمیل بنویسد. به‌سرعت ایمیل برای‌تان آماده می‌شود و ۱۰ دقیقه زمان شما را ذخیره می‌کند. بعد، برای تهیه خلاصه یک ارائه از آن کمک می‌گیرید. باز هم عالی عمل می‌کند.

به‌تدریج از آن برای کارهای پیچیده‌تر مانند تعیین استراتژی استفاده می‌کنید. کم‌کم به هوش مصنوعی وابسته می‌شوید و مهارت‌های‌تان تحلیل می‌رود.

مطالعه‌ای از مایکروسافت و دانشگاه کارنگی ملون نشان می‌دهد که هوش مصنوعی مولد می‌تواند توانایی تفکر انتقادی ما را کاهش دهد. وقتی کارمندان به خروجی هوش مصنوعی اعتماد می‌کنند، کمتر از مغز خود استفاده می‌کنند.

افرادی که به AI اعتماد می‌کنند، خود را مسئول بررسی صحت آن می‌دانند. اما دو مشکل وجود دارد:

1. افراد توانایی خود در تشخیص خطاهای هوش مصنوعی را بیش از حد تخمین می‌زنند
2.  وسوسه چشم‌پوشی از بررسی واقعیت‌ها قوی‌تر می‌شود.

در دهه آینده، نیروی کار به دو گروه تقسیم خواهد شد: کارفرمایان هوش مصنوعی و کارمندان هوش مصنوعی.

کارمندان هوش مصنوعی با خوشحالی کارهای شناختی خود را به آن واگذار می‌کنند. یک دستورالعمل در ChatGPT وارد می‌کنند، نتیجه را کپی کرده و به نام خود ارائه می‌دهند.

در کوتاه‌مدت، برای انجام سریع‌تر کارها پاداش می‌گیرند. اما با کاهش نظارت انسانی بر عملکرد هوش مصنوعی، کارمندان به‌عنوان عناصر مازاد شناخته خواهند شد، چون چیزی به خروجی هوش مصنوعی اضافه نمی‌کنند.

اما کارفرمایان هوش مصنوعی اصرار دارند که هدایت آن را در دست بگیرند. از هوش مصنوعی به عنوان پیش‌نویس اولیه استفاده می‌کنند و کار آن را به دقت بررسی می‌کنند. گاهی آن را خاموش می‌کنند و زمان می‌گذارند تا خود فکر کنند.

در بلندمدت، شکاف اقتصادی بین این دو گروه به شدت افزایش می‌یابد. کارفرمایان هوش مصنوعی سهم نامتناسبی از ثروت را به‌دست می‌آ‌ورند، در‌حالی‌که کارمندان جایگزین‌پذیر می‌شوند.

چگونه یک کارفرمای هوش مصنوعی باشیم؟

با روش‌های زیر خود را به عنوان کارفرمای هوش مصنوعی قرار دهید:

1. با آنچه می‌دانید شروع کنید: در حوزه‌هایی که تخصص دارید از هوش مصنوعی استفاده کنید و نسبت به خروجی آن منتقد باشید.
2.  گفتگو کنید، نه فقط پاسخ بخواهید: از هوش مصنوعی نپرسید «با بودجه بازاریابی خود چه کنیم؟» محدودیت‌ها، داده‌ها و گزینه‌ها را مشخص کنید و با آن بحث کنید.
3. کاملا هوشیار باشید: فعالانه مشارکت کنید. فرض نکنید خروجی به‌اندازه کافی خوب است. از خود بپرسید: «آیا این پیشنهاد واقعا خوب است؟»
4. شکاک باشید: مدام با دیدگاه خود هوش مصنوعی را به چالش بکشید. «آیا این تحلیل، خطر این سرمایه‌گذاری را دست‌کم نگرفته است؟»
5. از برون‌سپاری هر پیش‌نویس اولیه خودداری کنید: صفحه خالی ترسناک است، اما برای فعال کردن مغز شما ضروری است.
6.  تصمیم نهایی را خود بگیرید: هوش مصنوعی می‌تواند در هر تصمیم متوسط تا پیچیده کمک کند، اما نباید تصمیم‌گیرنده نهایی باشد. مسئولیت تصمیمات‌تان را به عنوان یک انسان بپذیرید.

هوش مصنوعی اکنون یک همراه فکری است که ۲۴ ساعته در دسترس است و در هر موضوعی «تخصص» دارد.

اما شما در یک دوراهی قرار دارید. بسیاری از همکاران‌تان به‌تدریج «تفکر فعال» را کنار می‌گذارند و تصمیم‌گیری خود را به هوش مصنوعی واگذار می‌کنند. بسیاری حتی متوجه نمی‌شوند که مهارت‌های شناختی آنها تحلیل رفته است تا زمانی که دیگر بسیار دیر شده باشد.

پس از هوش مصنوعی برای به چالش کشیدن و تقویت تفکر خود استفاده کنید، نه برای جایگزینی آن.

در نهایت سوال این نیست که «آیا از هوش مصنوعی استفاده می‌کنید؟»

سوال این است که «می‌خواهید چه نوع کاربری باشید: کارفرما یا کارمند؟»